Enfa สรุปให้
-
จากผลการวิจัยพบว่า โดยธรรมชาติแล้วการตั้งครรภ์แฝดจะมีโอกาสเกิดขึ้นได้เพียง 1 ใน 250 ของการตั้งครรภ์ หรือมีโอกาสแค่เพียง 1 เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่จะมีลูกแฝดธรรมชาติได้ ซึ่งลูกแฝดมีอยู่ด้วยกัน 2 แบบคือ แฝดแท้ และ แฝดเทียม
-
แฝดแท้ จะมีรูปร่างหน้าตาและลักษณะที่คล้ายกันมาก และมักจะเป็นเพศเดียวกัน ชาย-ชาย หรือ หญิง-หญิง โดยแฝดแท้เกิดจากการที่ตัวอ่อนที่ได้รับการปฏิสนธิและฝังตัวที่มดลูกแล้วเกิดการแบ่งตัวอ่อนขึ้นมาอีก 1 ตัว
-
แฝดเทียม อาจจะมีลักษณะเหมือนหรือไม่เหมือนกันเลยก็ได้ อาจจะเป็นเพศเดียวกันทั้งคู่ หรือคนละเพศก็ได้ โดยแฝดเทียมเกิดจากการที่มีไข่ตกมากกว่า 1 ใบ และไข่แต่ละใบนั้นก็ได้รับการปฏิสนธิและฝังตัวอ่อนในมดลูกพร้อม ๆ กัน
เลือกอ่านตามหัวข้อ
• ลูกแฝดเกิดจากอะไร
• วิธีมีลูกแฝดตามธรรมชาติ
• เทคโนโลยีทางการแพทย์ทำลูกแฝดได้จริงหรือ?
• ข้อดี-ข้อเสียของการตั้งครรภ์แฝด
• ไขข้อข้องใจเรื่องการมีลูกแฝดกับ Enfa Smart Club
มีคู่รักจำนวนไม่น้อยที่หลังแต่งงานไปแล้วใฝ่ฝันอยากที่จะมีลูกแฝด และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในทุกวันนี้คู่รักดารามากมายก็มีลูกแฝดน่ารัก ๆ ออกมาให้เห็นกันอยู่เรื่อย ๆ ก็ยิ่งเพิ่มกระแสการอยากมีลูกแฝดให้มากขึ้นไปอีก แต่...อย่างที่รู้ ๆ กันว่าไม่ใช่ทุกคนจะสามารถมีลูกแฝดได้ เพราะการจะมีลูกแฝดนั้นต้องอาศัยปัจจัยหลาย ๆ อย่าง การมีแฝดจึงเป็นเสมือนการถูกแจ็กพอต 2 In 1 ได้ลูกสองคนในครั้งเดียว
บทความนี้จาก Enfa จะพาคุณพ่อคุณแม่มารู้จักกับลูกแฝดให้มากขึ้นค่ะ มาดูกันสิว่าโอกาสที่จะมีลูกแฝดนั้นมากหรือน้อยแค่ไหน และการมีลูกแฝดในแต่ละครั้งมีข้อดีหรือข้อเสียอย่างไรบ้าง มาติดตามกันได้เลยค่ะ
ลูกแฝดเกิดจากอะไร? มาทำความเข้าใจกระบวนการที่ทำให้เกิดครรภ์แฝดกัน
ลูกแฝดเกิดจากอะไร? คงเป็นที่ข้องใจของใครหลาย ๆ คนอยู่เหมือนกัน แต่ความสงสัยนี้ก็มีการเฉลยเอาไว้นานแล้ว เราจึงได้รู้กันว่าลูกแฝดนั้นเกิดขึ้นได้ 2 กรณี คือ
-
แฝดแท้ จะมีรูปร่างหน้าตาและลักษณะที่คล้ายกันมาก และมักจะเป็นเพศเดียวกัน ชาย-ชาย หรือ หญิง-หญิง โดยแฝดแท้เกิดจากการที่ตัวอ่อนที่ได้รับการปฏิสนธิและฝังตัวที่มดลูกแล้วเกิดการแบ่งตัวอ่อนขึ้นมาอีก 1 ตัว
-
แฝดเทียม อาจจะมีลักษณะเหมือนหรือไม่เหมือนกันเลยก็ได้ อาจจะเป็นเพศเดียวกันทั้งคู่ หรือคนละเพศก็ได้ โดยแฝดเทียมเกิดจากการที่มีไข่ตกมากกว่า 1 ใบ และไข่แต่ละใบนั้นก็ได้รับการปฏิสนธิและฝังตัวอ่อนในมดลูกพร้อม ๆ กัน
อยากได้ลูกแฝด อยากมีลูกแฝด ตามปกติแล้วมีโอกาสมากน้อยแค่ไหน
จากผลการวิจัยพบว่า โดยธรรมชาติแล้วการตั้งครรภ์แฝดจะมีโอกาสเกิดขึ้นได้เพียง 1 ใน 250 ของการตั้งครรภ์ หรือมีโอกาสแค่เพียง 1เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่จะมีลูกแฝดธรรมชาติ
อย่างไรก็ตาม จากผลการวิจัยยังพบอีกว่าปัจจุบันแนวโน้มการมีลูกแฝดนั้นเพิ่มมากขึ้น เฉพาะในอเมริกานับตั้งแต่ปี 1980 – 2009 พบว่าหญิงชาวอเมริกันมีอัตราการตั้งครรภ์แฝดสูงขึ้นกว่า 75 เปอร์เซ็นต์เลยทีเดียว โดยเฉพาะผู้หญิงที่มีประวัติการรักษาภาวะเจริญพันธุ์ถือว่าเป็นกลุ่มที่มีแนวโน้มสูงที่จะมีการตั้งครรภ์แฝด
และจะมีโอกาสที่จะตั้งครรภ์แฝดมากขึ้น หากมีปัจจัยอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ร่วมด้วย
-
ตั้งครรภ์ตอนอายุมาก หรือตั้งครรภ์ตอนอายุ 30 ปีขึ้นไป การตั้งครรภ์ตอนอายุมาก มีแนวโน้มที่จะเป็นครรภ์แฝดได้
-
สมาชิกในครอบครัวมีประวัติการตั้งท้องลูกแฝดมาก่อน
-
คุณแม่มีน้ำหนักตัวมาก คนที่น้ำหนักตัวมากมีโอกาสจะมีครรภ์แฝด เพราะมีไขมันส่วนเกินในร่างกายสูง ทำให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนเพิ่มขึ้น จนไปกระตุ้นรังไข่ให้ตกไข่มากกว่า 1 ใบในช่วงตกไข่
-
มีประวัติรักษาภาวะเจริญพันธุ์หรือภาวะการมีบุตรยาก การกินยารักษาภาวะมีบุตรยากบางชนิด อาจไปจนไปกระตุ้นรังไข่ให้ตกไข่มากกว่า 1 ใบในช่วงตกไข่
-
รักษาภาวะมีบุตรยากโดยใช้เทคโนโลยีทางการแพทย์ ได้แก่ การทำเด็กหลอดแก้ว การทำกิ๊ฟท์ การทำ IUI ซึ่งแพทย์มักจะใส่ตัวอ่อนเข้าไปโพรงมดลูกมากกว่า 1 ตัว เพื่อเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ และมีแนวโน้มที่จะเกิดครรภ์แฝดได้
ลูกแฝดกับพันธุกรรม: ไม่มีเชื้อแฝด จะมีลูกแฝดได้ไหม? โอกาสมีลูกแฝดสูงแค่ไหน?
พันธุกรรมอาจจะเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้มีลูกแฝด แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าสมาชิกในครอบครัวทุกรุ่น ทุกเจเนอเรชันที่มีลูกแฝดจะให้กำเนิดลูกแฝดต่อเนื่องกันทุกรุ่น เพราะบางคนที่เกิดจากพ่อหรือแม่ที่เป็นแฝด เมื่อมีลูกก็ไม่ได้มีลูกแฝด แต่อาจจะเกิดแฝดอีกทีในรุ่นหลานของหลานอีกที
ดังนั้น พันธุกรรมจึงไม่ได้เป็นตัวกำหนดการมีลูกแฝดเสมอไป บางคนไม่ได้มาจากครอบครัวที่มีแฝดก็สามารถที่จะมีลูกแฝดได้ แม้ว่าโอกาสเช่นนั้นไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยนักก็ตาม
วิธีมีลูกแฝดตามธรรมชาติ
หากจะถามว่าจะต้องทํายังไงให้ได้ลูกแฝด หรือทำไงให้ได้ลูกแฝดแบบธรรมชาติ ก็ต้องบอกว่าการตั้งครรภ์แฝดตามธรรมชาตินั้นค่อนข้างจะอยู่เหนือการควบคุม เพราะต้องอาศัยปัจจัยหลาย ๆ อย่างรวมกัน ทั้งการตั้งครรภ์ตอนอายุมาก การมีน้ำหนักตัวมาก สมาชิกในครอบครัวมีประวัติการตั้งครรภ์แฝด การมีประวัติรักษาภาวะมีบุตรยาก ซึ่งสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ค่อนข้างที่จะอยู่เหนือขอบเขตการควบคุมที่จะทำให้เป็นไปได้
ดังนั้น วิธีมีลูกแฝดตามธรรมชาติ จึงไม่ใช่เรื่องที่จะมากำหนดและทำกันได้ ไม่เช่นนั้นทุกวันนี้ก็คงจะมีลูกแฝดเกิดขึ้นกันแทบจะทุกครอบครัวไปแล้ว
มีเซ็กซ์ท่าไหนได้ลูกแฝด
หลายคนอาจจะมีความสงสัยว่าถ้าอยากได้ลูกแฝดต้องทําท่าไหน จนนำไปสู่ความเชื่อที่ว่าความเชื่อที่ว่ามีท่าทําลูกแฝดได้ ซึ่งจริง ๆ แล้วเรื่องท่าเซ็กซ์กับการมีลูกแฝดนั้น ยังไม่มีผลการศึกษาหรือผลการวิจัยที่มากพอจะรองรับความเชื่อมโยงดังกล่าว
และท่าเซ็กซ์ไม่ได้เป็นตัวกำหนดการมีลูกแฝดแต่อย่างใด หรือหากจะพูดให้ถูกก็คือ นอกเหนือไปจากความสุขสมแล้ว ท่าเซ็กซ์ก็ไม่สามารถที่จะกำหนดกฎเกณฑ์ใด ๆ ที่เกี่ยวกับการตั้งครรภ์ได้ ไม่ว่าจะครรภ์แฝด หรือครรภ์ปกติ
วิธีได้ลูกแฝดตามความเชื่อโบราณ
คนไทยมีความเชื่อเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ที่หลากหลาย หนึ่งในนั้นคือการเชื่อว่าถ้ากินกล้วยแฝด จะทำให้ได้ลูกแฝด หรือการกินอาหารใดก็ตามที่เป็นแฝดหรือเป็นคู่ เช่น ไข่คู่หรือไข่แฝด ก็จะทำให้ได้ลูกแฝด
ซึ่งแน่นอนว่านั่นก็เป็นเพียงความเชื่อเท่านั้น ไม่มีผลการศึกษาหรือผลการวิจัยที่มากพอจะรองรับความเชื่อมโยงดังกล่าว
ส่วนใครที่อาจจะกำลังสงสัยว่าทำยังไงให้ได้ลูกแฝด? แล้วอยากจะลองกินอาหารแฝดดู ก็ไม่ว่ากัน ขอเพียงอาหารนั้นมีประโยชน์ต่อร่างกายก็พอแล้ว
สมัยนี้ทำลูกแฝดได้อย่างใจหวังจริงหรือ? วิธีทําลูกแฝดตามวิทยาการสมัยใหม่มีอะไรบ้าง
จริง ๆ แล้วไม่มีสิ่งใดที่เรียกว่าการทำแฝด เพราะเทคโลยีทางการแพทย์ ไม่ว่าจะเป็นการทำกิ๊ฟท์ หรือการทำเด็กหลอดแก้ว หรือการทำ IUI นั้น เป็นกระบวนการเพื่อรักษาภาวะมีบุตรยาก ไม่ใช่การทำเพื่อให้มีลูกแฝด
ซึ่งในกระบวนการรักษาภาวะมีบุตรยากก็จะต้องมีการกินยาบางชนิด หรือให้ฮอร์โมนกระตุ้นการตกไข่ เพื่อไปกระตุ้นให้เกิดการตกไข่มากกว่า 1 ใบ และเมื่อมีไข่ตกแล้วก็จะมีการเก็บไข่เพื่อใช้สำหรับการทำกิ๊ฟท์ ทำเด็กหลอกแก้ว ทำ IUI
-
การทำกิ๊ฟท์ จะเป็นการนำเอาไข่และอสุจิที่ผสมแล้วด้วยน้ำยา จากนั้นจึงฉีดใส่กลับเข้าไปในท่อนำไข่อีกครั้ง เพื่อให้เกิดการปฏิสนธิ
-
การทำเด็กหลอดแก้ว จะเป็นการนำเอาไข่และอสุจิที่ผสมแล้วด้วยน้ำยา และรอให้เกิดการปฏิสนธิก่อน หลังจากตัวอ่อนมีการปฏิสนธิแล้วก็จะฉีดกลับเข้าไปที่โพรงมดลูก
-
การทำ IUI (Intra Uterine Insemination) แพทย์จะเลือกเอาเฉพาะอสุจิที่แข็งแรง แล้วฉีดเข้าไปที่โพรงมดลูก เพื่อเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์ในผู้ที่มีบุตรยาก ซึ่งวิธีนี้ก็มีโอกาสที่จะได้ครรภ์แฝดประมาณ 10-15 เปอร์เซ็นต์
ซึ่งกระบวนการทำลูกเช่นนี้ มักจะใส่ตัวอ่อนเข้าไปหลายตัว เพื่อเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ให้มากขึ้น เนื่องจากผู้ที่รับการรักษานั้นมีบุตรยาก หากโชคดี จำนวนตัวอ่อนก็จะผสมกันติดแล้วเกิดเป็นครรภ์แฝด หรืออย่างน้อยก็อาจจะมีตัวอ่อนตัวใดตัวหนึ่งที่ผสมกันได้สำเร็จและตั้งครรภ์ลูกคนเดียว
อย่างไรก็ตาม การทำกิ๊ฟท์ การทำเด็กหลอดแก้ว หรือการทำ IUI ก็ไม่ได้การันตีว่าจะมีการตั้งครรภ์เกิดขึ้นได้ เพราะอาจเกิดการแท้ง หรือีไม่เกิดการปฏิสนธิ ซึ่งไม่เพียงแต่จะไม่ได้ลูกแฝด แต่นั่นหมายถึงจะไม่มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้นด้วย
ข้อควรรู้สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่อยากมีลูกแฝด เพราะการมีลูกแฝด ไม่ง่ายเลยนะ!
การท้องแฝดหรือตั้งครรภ์แฝด โดยทั่วไปแล้วจะถือว่าเป็นการตั้งครรภ์เสี่ยงสูง และมีโอกาสสูงที่จะมีการคลอดก่อนกำหนด หรือเกิดภาวะความเสี่ยงอื่น ๆ ในขณะตั้งครรภ์ได้
ซึ่งการตั้งครรภ์แฝดในแต่ละครั้งนั้น ก็มีข้อดีข้อเสียที่จะต้องคำนึงถึง ดังนี้
ข้อดีของการตั้งครรภ์แฝด
-
ได้ลูกในจำนวนที่ต้องการต่อการตั้งครรภ์แค่ครั้งเดียว คุณแม่ไม่ต้องอุ้มท้องหลายครั้ง
-
มีลูกในวัยเดียวกัน เหนื่อยครั้งเดียว ไม่เหนื่อยหลายรอบ
ข้อเสียของการตั้งครรภ์แฝด
-
เสี่ยงต่อความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์
-
เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด
-
เสี่ยงต่อภาวะครรภ์เป็นพิษ
-
เสี่ยงต่อเบาหวานขณะตั้งครรภ์
-
เสี่ยงที่จะมีอาการแพ้ท้องรุนแรง
-
เสี่ยงต่อการแท้ง
-
เสี่ยงที่จะมีภาวะถุงน้ำคร่ำแตกก่อนการเจ็บครรภ์
-
เสี่ยงต่อภาวะรกเกาะต่ำ
-
เสี่ยงต่อภาวะรกรอบตัวก่อนกำหนด
-
เสี่ยงต่อการตกเลือดหลังคลอด
-
เสี่ยงต่อภาวะโลหิตจาง
ไขข้อข้องใจเรื่องการมีลูกแฝดกับ Enfa Smart Club
1. กินยากระตุ้นไข่ตก ได้ลูกแฝดจริงไหม?
ผู้ที่รักษาภาวะมีบุตรยาก แพทย์จะแนะนำให้กินยากระตุ้นการตกไข่ เพื่อให้สามารถตกไข่ได้ครั้งละมาก ๆ จะได้เพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ ซึ่งการตกไข่มากกว่า 1 ใบ ก็มีโอกาสที่จะเป็นครรภ์แฝดได้
แต่นั่นไม่ได้การันตีว่าผู้ที่รักษาภาวะมีบุตรยากกินยากระตุ้นตกไข่แล้วจะมีครรภ์แฝดแต่อย่างใด
2. อยากได้ลูกแฝดกินอะไร?
แม้ว่าจะมีผลการวิจัยบางชิ้นที่บอกว่าผู้ที่ดื่มนมหรือกินอาหารที่ทำมาจากนมวัวจะมีแนวโน้มที่จะตั้งครรภ์แฝด เพราะฮอร์โมนในนมวัว ส่งผลต่อฮอร์โมนในร่างกายมนุษย์ได้
แต่...ผลการวิจัยและผลการศึกษานั้นก็ยังไม่มากพอที่จะรองรับได้ว่า การดื่มนมหรือกินอาหารที่ทำมาจากผลิตภัณฑ์จากนมวัวมีความเชื่อมโยงกับการมีลูกแฝดได้จริง
ดังนั้น จึงไม่สามารถการันตีได้ว่าถ้าอยากมีลูกแฝดจะต้องกินอะไร แต่สิ่งที่ดีที่สุดอย่างแน่นอนก็คือการกินอาหารที่มีประโยชน์และหลากหลาย เพื่อให้มีสุขภาพดี โดยเฉพาะแม่ตั้งครรภ์ควรจะต้องกินแต่อาหารที่มีประโยชน์อยู่เสมอ
3. การทําลูกแฝด ราคาเท่าไหร่?
จริง ๆ แล้วไม่มีสิ่งใดที่เรียกว่าการทำแฝด เพราะเทคโลยีบางอย่างไม่ว่าจะเป็นการทำกิ๊ฟท์ การทำเด็กหลอดแก้ว หรือการทำ IUI นั้น เป็นกระบวนการเพื่อรักษาภาวะมีบุตรยาก ไม่ใช่การทำเพื่อให้มีลูกแฝด
ซึ่งเทคโนโลยีดังกล่าวอาจมีค่าใช้จ่ายตั้งแต่หลักหมื่นปลาย ๆ ไปจนถึงหลักแสน และหลักแสนไปจนถึงหลักล้านบาท
4. กระบวนท่าอยากได้ลูกแฝดทําท่าไหน?
ท่าเซ็กซ์ไม่ได้เป็นตัวกำหนดการมีลูกแฝดแต่อย่างใด หรือหากจะพูดให้ถูกก็คือ นอกเหนือไปจากความสุขสมแล้ว ท่าเซ็กซ์ก็ไม่สามารถที่จะกำหนดกฎเกณฑ์ใด ๆ ที่เกี่ยวกับการตั้งครรภ์ได้ ไม่ว่าจะครรภ์แฝด หรือครรภ์ปกติ
และยังไม่มีผลการศึกษาและผลการวิจัยที่มากเพียงพอจะรองรับความเชื่อมโยงของท่าเซ็กซ์และการมีลูกแฝด
5. อยากได้ลูกแฝดชายหญิงต้องทําอย่างไร?
การจะตั้งครรภ์แฝดนั้น ไม่สามารถที่จะมากำหนดกันเอาเองได้ เพราะการมีท้องแฝดเกิดขึ้นจากหลายเหตุปัจจัย เช่น
-
ตั้งครรภ์ตอนอายุมาก หรือตั้งครรภ์ตอนอายุ 30 ปีขึ้นไป การตั้งครรภ์ตอนอายุมาก มีแนวโน้มที่จะเป็นครรภ์แฝดได้
-
สมาชิกในครอบครัวมีประวัติการตั้งท้องลูกแฝดมาก่อน
-
คุณแม่มีน้ำหนักตัวมาก คนที่น้ำหนักตัวมากมีโอกาสจะมีครรภ์แฝด เพราะมีไขมันส่วนเกินในร่างกายสูง ทำให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนเพิ่มขึ้น จนไปกระตุ้นรังไข่ให้ตกไข่มากกว่า 1 ใบในช่วงตกไข่
-
มีประวัติรักษาภาวะเจริญพันธุ์หรือภาวะการมีบุตรยาก การกินยารักษาภาวะมีบุตรยากบางชนิด อาจไปจนไปกระตุ้นรังไข่ให้ตกไข่มากกว่า 1 ใบในช่วงตกไข่
-
รักษาภาวะมีบุตรยากโดยใช้เทคโนโลยีทางการแพทย์ ได้แก่ การทำเด็กหลอดแก้ว การทำกิ๊ฟท์ การทำ IUI ซึ่งแพทย์มักจะใส่ตัวอ่อนเข้าไปโพรงมดลูกมากกว่า 1 ตัว เพื่อเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ และมีแนวโน้มที่จะเกิดครรภ์แฝดได้
6. มีลูกแฝดชายหญิงแบบธรรมชาติ โอกาสเป็นไปได้มากน้อยแค่ไหน?
โอกาสที่จะมีการตั้งครรภ์แฝดตามธรรมชาตินั้น ถือว่ามีน้อยถึงน้อยมาก จากผลการวิจัยพบว่า โดยธรรมชาติแล้วการตั้งครรภ์แฝดจะมีโอกาสเกิดขึ้นได้เพียง 1 ใน 250 ของการตั้งครรภ์ หรือมีโอกาสแค่เพียง 1 เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่จะมีลูกแฝดธรรมชาติ
- NHS. Pregnant with twins. [Online] Accessed https://www.nhs.uk/pregnancy/finding-out/pregnant-with-twins/. [13 May 2022]
- What to expect. What Are Your Chances of Having Twins?. [Online] Accessed https://www.whattoexpect.com/pregnancy/chances-of-having-twins. [13 May 2022]
- Very Well Family. What Are My Chances of Having Twins?. [Online] Accessed https://www.verywellfamily.com/what-are-my-chances-of-having-twins-1960…. [13 May 2022]
- Very Well Family. Do Twins Run in Families?. [Online] Accessed https://www.verywellfamily.com/the-twin-gene-do-twins-run-in-families-2…. [13 May 2022]
- Very Well Family. Twin Pregnancy Risks and Prematurity. [Online] Accessed https://www.verywellfamily.com/twin-pregnancy-risks-1960314 [13 May 2022]
- Healthline. Tips on How to Conceive Twins. [Online] Accessed https://www.healthline.com/health/pregnancy/how-to-conceive-twins#ivf. [13 May 2022]
- Medical News Today. What increases the odds of having twins?. [Online] Accessed https://www.medicalnewstoday.com/articles/324455. [13 May 2022]
- โรงพยาบาลนครธน. รักษาภาวะมีบุตรยากด้วยการทำ IUI สามารถมีลูกแฝดได้หรือไม่?. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.nakornthon.com/article/detail/. [13 พฤษภาคม2022]
- คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี. การตั้งครรภ์แฝดไม่ง่ายอย่างที่คิด. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/. [13 พฤษภาคม2022]
- โรงพยาบาลกรุงเทพ. ทำกิฟต์และเด็กหลอดแก้ว มีบุตรได้แบบสบายใจ. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.bangkokhospital.com/content/gift-ivf. [13 พฤษภาคม2022]
- ไทยรัฐออนไลน์. ลูกแฝด แจ็กพอตธรรมชาติ หรือเทรนด์ฮิต จ่ายครึ่งล้านภาวะแทรกซ้อนเพียบ. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.thairath.co.th/scoop/1407975. [13 พฤษภาคม2022]
- The Asian Parent. กินกล้วยแฝดได้ลูกแฝดจริงหรือ ความเชื่อตั้งครรภ์ที่คุณแม่ควรรู้. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://th.theasianparent.com/baby-twin-from-banana. [13 พฤษภาคม2022]
บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์
- อยากมีลูก ต้องทำยังไง อยากท้องไว ๆ ทำยังไงได้บ้าง
- ท้องลม ท้องหลอก คือท้องจริง ๆ หรือว่าท้องเทียม
- ภาวะแท้งคุกคาม ภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ที่ต้องระวัง
- อาการเจ็บเต้านม ปวดเต้านมตอนท้องแบบนี้ ปกติหรือควรระวัง
- มีเพศสัมพันธ์ตอนท้องได้ไหม มีแล้วจะอันตรายหรือเปล่า