"นมแม่" อาหารที่ดีที่สุดสำหรับลูก เพราะมี MFGM แลคโตเฟอร์ริน 2’-FL และ DHA

Enfa สรุปให้

น้ำนมแม่ เกิดจากกลไกการสร้างน้ำนมของร่างกายคุณแม่ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ ซึ่งถือเป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับเด็กทารกแรกเกิด – 6 เดือน ตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก (WHO) โดยนมแม่อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีส่วนช่วยในเสริมสร้างการเจริญเติบโตและพัฒนาการที่สมวัย เช่น MFGM แลคโตเฟอร์ริน 2’-FL DHA เป็นต้น
MFGM หรือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในน้ำนมแม่ ประกอบไปด้วยโปรตีนและไขมันมากกว่า 150 ชนิด อย่างสฟิงโกไมอีลิน ฟอสโฟลิปิด แกงกลิโอไซต์ เป็นต้น ซี่งเป็นสารอาหารที่ช่วยให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถเรียนรู้และจดจำได้ดียิ่งขึ้น
มีงานวิจัยรองรับว่า* เด็กที่ได้รับนมแม่ที่มี MFGM จะมี IQ สูงกว่าเด็กที่ไม่ได้รับ MFGM จากนมแม่ โดยไม่เพียงส่งผลต่อพัฒนาการในช่วงวัยเด็กเล็กเท่านั้น แต่ยังส่งผลระยะยาวไปจนถึงวัยเข้าเรียน
ในนมแม่ยังมีสารอาหารอย่างแลคโตเฟอร์รินที่พบในน้ำนมเหลือง ซึ่งมีส่วนช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย ลดความเสี่ยงในการเจ็บป่วย รวมทั้ง 2’-FL ใยอาหารธรรมชาติที่พบในนมแม่ ที่ช่วยส่งเสริมระบบทางเดินอาหารของให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
นมแม่ยังเป็นโภชนาการที่ย่อยง่าย มีโปรตีนขนาดเล็กและผ่านการย่อยแล้วบางส่วน ซึ่งดีกับระบบย่อยอาหารของเด็กเล็ก ทำให้ลูกน้อยสบายท้อง เรียนรู้ไม่สะดุด

เป็นที่รู้กันดีว่า “น้ำนมแม่” ถือเป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก เพราะอุดดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์กับร่างกายลูกน้อยกว่า 150 ชนิด และยังมีส่วนสำคัญในการเสริมสร้างร่างกายของลูกน้อยให้เจริญเติบโตสมวัย มีพัฒนาการที่ครบรอบด้าน ทั้งพัฒนาการสมอง ภูมิคุ้มกัน และระบบทางเดินอาหาร

โดยสารอาหารสำคัญในนมแม่อย่าง “MFGM” หรือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในน้ำนมแม่ ประกอบไปด้วยโปรตีนและไขมันมากกว่า 150 ชนิด ไม่ว่าจะเป็น ฟอสโฟลิปิด แกลงกลิโอไซต์ รวมถึงสฟิงโกไมอีลิน ซึ่งมีส่วนช่วยเสริมสร้างเส้นใยประสาท เพิ่มประสิทธิภาพในการส่งสัญญาณระหว่างเซลล์สมอง ช่วยให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถเรียนรู้และจดจำได้ดียิ่งขึ้น

นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยรองรับว่า* เด็กที่ได้รับนมแม่ที่มี MFGM จะมี IQ สูงกว่าเด็กที่ไม่ได้รับ MFGM จากนมแม่ โดย MFGM ไม่ได้เพียงส่งผลต่อพัฒนาการในช่วงวัยเด็กเล็กเท่านั้น แต่ยังส่งผลระยะยาวไปจนถึงวัยเข้าเรียน

วิธีบีบน้ำนมแม่ และวิธีปั๊มนมที่ถูกต้อง

เริ่มให้นมลูกได้เมื่อไหร่?

หลังคลอดคุณแม่ควรเริ่มให้นมลูกทันทีหลังคลอด หรือครึ่งชั่วโมงหลังคลอด หรือเร็วที่สุดเท่าที่จะเร็วได้ เพื่อให้ทารกได้สัมผัสและคุ้นชินกับนมแม่ได้เร็วขึ้น มากไปกว่านั้น หากปล่อยเวลาให้เนิ่นนานเกินไปกว่าจะยอมให้นมลูก อาจเสี่ยงต่อภาวะน้ำนมน้อยหรือน้ำนมหดได้

ท่าให้นมสำหรับคุณแม่ให้นมลูก

เพื่อให้ทารกได้กินนมอย่างเต็มที่ และคุณแม่ไม่เมื่อยเกินไปขณะให้นมบุตร คุณแม่ควรอยู่ในท่าให้นมลูกที่ถูกต้อง ดังนี้

เวลาอุ้มลูก ให้ตะแคงตัวลูกเข้าหาตัวแม่
เวลาอุ้มต้องอุ้มลูก ให้กระชับตัวลูกติดกับหน้าอก และท้องลูกแนบชิดกับท้องแม่
อุ้มให้ศีรษะ ไหล่ ลำตัว และสะโพกของเจ้าตัวเล็กอยู่ในระนาบเส้นตรงเดียวกัน

แม่ให้นมลูก บีบน้ำนมอย่างไรดี?

เมื่อเริ่มให้นมลูก คุณแม่อาจจะต้องบีบน้ำนมเพื่อกระตุ้นให้ทารกเข้าเต้าและกินนมแม่ได้เร็วขึ้น โดยมีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้

เริ่มต้นจากความสะอาดของมือและหัวนม ก่อนจะเริ่มบีบน้ำนมควรล้างมือให้สะอาด และทำความสะอาดหัวนมก่อนเสมอ โดยนำสำลีมาชุบกับน้ำอุ่นหรือน้ำร้อน แล้วเช็ดทำความสะอาดบริเวณหัวนมและลานนม
เมื่อทำความสะอาดหัวนมและลานนมแล้ว ให้วางนิ้วหัวแม่มือไว้ด้านบนของลานนม นิ้วชี้อยู่ด้านล่างของลานนม ในลักษณะคล้ายตัว C
ฃจากนั้นค่อย ๆ กดนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้เข้าหากัน เปลี่ยนจุดบีบรอบ ๆ ลานนมไปมา จนกระทั่งมีน้ำนมแม่ไหลออกมา
เมื่อเริ่มมีน้ำนมไหลก็ให้อุ้มลูกเข้าเต้าแล้วเริ่มให้นมบุตรได้เลย
หรือหากจะปั๊มนมเก็บไว้ ก็ใช้วิธีเดียวกันนี้ได้เลย แต่ควรล้างทำความสะอาดถุงใส่นมหรือขวดนมให้สะอาด แล้วนำมารองน้ำนมจนเต็ม จากนั้นจึงนำไปแช่ตู้เย็นหรือช่องแช่แข็ง เพื่อนำมาอุ่นให้ทารกกินในภายหลัง

ทำไมถึงต้องปั๊มนม?

สาเหตุที่ต้องปั๊มน้ำนม ก็เพื่อให้ทารกมีน้ำนมไว้กินอย่างเพียงพอ และเป็นการประหยัดเวลาของแม่ในกรณีที่แม่ต้องกลับไปทำงาน การปั๊มนมจะมีส่วนช่วยอย่างมากที่จะทำให้ทารกได้กินนมแม่ตลอดทั้งวัน โดยการปั๊มนมเก็บไว้ และให้คนอื่นดูแลให้นมลูกได้ตามปกติ และคุณแม่ไม่ต้องคอยเสียเวลาไป-กลับบ้านและที่ทำงานเพื่อให้นมลูก

น้ำนมน้อยเกิดจากอะไร คุณแม่จะกู้น้ำนมยังไงดี?

น้ำนมน้อยเกิดจากอะไร?

น้ำนมน้อย เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุที่แตกต่างกัน ดังนี้

เริ่มให้น้ำนมลูกช้าเกินไป
ไม่ค่อยให้นมลูก
กินยาหรืออาหารเสริมบางชนิดที่อาจมีผลต่อการให้นมลูก
มีประวัติการผ่าตัดเกี่ยวกับเต้านมมาหลายครั้ง
การคลอดก่อนกำหนด
แม่มีน้ำหนักตัวมากเกินไป หรือมีภาวะโรคอ้วน
ความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
ความเครียด ภาวะซึมเศร้า
การสูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์

น้ำนมหด มีวิธีกู้น้ำนมสำหรับแม่ที่น้ำนมน้อยยังไงได้บ้าง?

แม่ให้นมบุตรที่มีปัญหาน้ำนมหด น้ำนมน้อย สามารถดูแลตัวเองและกู้น้ำนมได้ ดังนี้

ให้ทารกได้กินนมแม่เร็วที่สุด หลังคลอดควรให้ทารกได้ดื่มนมทันที ไม่ควรปล่อยไว้นานเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน เพราะยิ่งรอนาน ยิ่งเสี่ยงที่จะเกิดภาวะน้ำนมน้อย และทารกก็จะต้องใช้เวลาในการทำความคุ้นชินกับนมแม่นานกว่าปกติ
ให้นมลูกบ่อย ๆ ในหนึ่งวันแม่ควรให้นมบุตร 8-12 ครั้งต่อวัน ครั้งละ 2-3 ชั่วโมง
ดูให้แน่ใจว่าทารกกัดหรือดูดหัวนมถูกจุด เพราะถ้าทารกกัดไม่ถูกหัวนม อาจทำให้ทารกได้รับนมแม่ไม่เพียงพอ และอาจจะมีผลต่อหัวนมแม่ที่อาจจะเกิดการบาดเจ็บที่หัวนมจนน้ำนมไม่ไหลหรือไหลน้อย
เวลาให้นมควรให้ทั้งสองข้าง เพื่อให้เกิดการสมดุลของน้ำนมในรอบต่อ ๆ ไป เพราะการให้นมทารกแค่เพียงเต้าเดียวเป็นประจำ เสี่ยงที่จะทำให้น้ำนมไหลน้อย
หากลืมให้นมลูก ควรปั๊มนมเก็บไว้ทันทีที่นึกขึ้นได้ เพื่อให้เกิดการสมดุลของน้ำนมในรอบต่อ ๆ ไป และเพื่อไม่ให้มีน้ำนมไหลเกินออกมาเมื่อมีน้ำนมเต็มเต้า
ไม่กินยาสุ่มสี่สุ่มห้า แม่ให้นมบุตรควรกินยาตามที่แพทย์เห็นชอบเท่านั้น ไม่ควรซื้อยามากินเองโดยไม่ได้รับความเห็นชอบจากแพทย์หรือเภสัชกร
หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ สารนิโคตินในบุหรี่ และแอลกอฮอล์มีผลทำให้ปริมาณน้ำนมลดลงได้
ใส่ใจกับอาหารการกิน เพราะอาหารที่กินเข้าไปจะถูกส่งต่อสารอาหารผ่านทางน้ำนม หากกินอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ทารกก็อาจจะได้รับผลข้างเคียงทางสุขภาพด้วย หรือหากกินอาหารที่ไม่มีประโยชน์ ก็จะทำให้การฟื้นตัวหลังคลอดของคุณแม่ไม่ดีเท่าที่ควรด้วย
มีวินัยในการปั๊มนม ปั๊มนมอย่างสม่ำเสมอตามตารางการปั๊มนม เพื่อกระตุ้นให้น้ำนมไหล
เลือกใช้เครื่องปั๊มนมแบบปั๊มคู่ การปั๊มนมโดยใช้เครื่องปั๊มแบบปั๊มคู่จะทำให้ได้ปริมาณน้ำนมมากกว่า ช่วยประหยัดเวลาในการปั๊มนม และช่วยกระตุ้นน้ำนมด้วย
ใช้ยาช่วย คุณแม่สามารถใช้ยาแลคโตกัส (Lactogogues) เป็นตัวช่วยในการเพิ่มปริมาณน้ำนมร่วมกับการกระตุ้นเต้านมได้ และให้หยุดใช้ยาเมื่อน้ำนมมีมากขึ้น อย่างไรก็ตาม ยาเพิ่มน้ำนมควรสั่งจ่ายโดยแพทย์และเภสัชกร และอยู่ในความดูแลของแพทย์และเภสัชกรเท่านั้น ไม่ควรซื้อยามากินเองเด็ดขาด
ลดความถี่การปั๊มลงเมื่อน้ำนมมาแล้ว เมื่อปริมาณน้ำนมกลับมาเท่าเดิมแล้ว ให้คุณแม่ลดการปั๊มนมลงเหลือเพียง 7-8 ครั้งต่อวันก็เพียงพอแล้ว

เคล็ดลับบำรุงน้ำนมให้เพียงพอสำหรับลูกน้อย

วิธีบำรุงน้ำนม

เพื่อให้คุณแม่มีน้ำนมไหลออกมาให้ทารกได้ดูดกินอย่างเพียงพอ คุณแม่สามารถปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์การใช้ชีวิตและการให้นมลูก เพื่อบำรุงน้ำนมให้มีคุณภาพและมีปริมาณเพียงพออยู่เสมอได้ ดังนี้

คอยดูให้ทารกดูดนมอย่างถูกต้อง อุ้มลูกให้อยู่ในท่าที่เหมาะสม เพื่อให้ทารกดูดนมได้ถูกจุด เมื่อทารกดูดนมถูกจุด ก็จะช่วยกระตุ้นการไหลของน้ำนมให้ไหลออกมาอย่างสม่ำเสมอ
ให้นมลูกต่อไปให้ได้นานที่สุด อย่าให้นมลูกแบบให้ ๆ หยุด ๆ เพราะจะทำให้กระบวนการผลิตน้ำนม และกระบวนการให้น้ำนมแม่ไม่ต่อเนื่อง การที่ลูกยังดูดนมอยู่เรื่อย ๆ ก็จะกระตุ้นให้เต้านมผลิตน้ำนมออกมาอย่างสม่ำเสมอ
หมั่นปั๊มนมบ้าง เพื่อเอาน้ำนมส่วนเกินออกมาเก็บไว้ เพื่อให้มีน้ำเพียงพอสำหรับทารก และยังประหยัดเวลาในการให้นมลูกเมื่อต้องกลับไปทำงานอีกด้วย
เลิกสูบบุหรี่และเลิกดื่มแอลกอฮอล์ สารนิโคตินในบุหรี่ และแอลกอฮอล์ จะส่งผลให้กระบวนการผลิตน้ำนมทำได้น้อยลง หรือทำให้ทารกต้องกินนมที่มีการเจือปนสารนิโคตินหรือแอลกอฮอล์ ซึ่งจะมีผลต่อสุขภาพของทารก
ทำกายและใจให้สบาย ไม่เครียด การเครียดหรืออาการซึมเศร้า จะส่งผลให้น้ำนมหด น้ำนมน้อย
เวลาให้นม ต้องให้นมทั้งสองข้าง เพื่อให้เต้านมทั้งสองข้างถูกกระตุ้นจากการดูดนมของทารก และผลิตน้ำนมออกมาอย่างสม่ำเสมอและเพียงพอ
ดื่มน้ำให้เพียงพอ อาการขาดน้ำ หรือดื่มน้ำน้อย จะทำให้ร่างกายผลิตน้ำนมออกมาน้อย ไม่เพียงพอต่อความต้องการของทารก

ทำไมลูกน้อยถึงไม่ยอมกินนม?

รับมือลูกไม่ยอมเข้าเต้า และลูกติดเต้า ไม่เอาขวด

ลูกไม่ยอมเข้าเต้า ทำยังไงให้ลูกยอมดูดนมแม่: มีวิธีให้ลูกดูดเต้า ยังไงบ้างนะ?

คุณแม่ที่ลูกน้อยงอแงไม่ยอมเข้าเต้า ทำยังไงก็ไม่ยอมเข้าเต้าสักที สามารถลองใช้ วิธีเอาลูกเข้าเต้า แบบง่าย ๆ ได้ ดังนี้

อย่ายอมแพ้ แม้ทารกจะไม่ยอมให้ความร่วมมือเลยก็ตาม แต่ก็ไม่ควรถอดใจ ลองจังหวะใหม่ในรอบใหม่ หรืออาจจะลองในช่วงที่ทารกกำลังเคลิ้ม ๆ หรือง่วงนอนก็ได้
อุ้มลูกให้ถูกท่า หากท่าเดิมที่อุ้มอยู่แล้วลูกไม่ยอมกินนม ลองเปลี่ยนท่าใหม่ ๆ ดูบ้าง แต่ควรอุ้มลูกให้กระชับติดกับหน้าอก และท้องลูกแนบชิดกับท้องแม่ และอุ้มให้ศีรษะ ไหล่ ลำตัว และสะโพกของเจ้าตัวเล็กอยู่ในระนาบเส้นตรงเดียวกัน
ให้นมลูกในบรรยากาศเหมาะสม บางครั้งสถานที่ที่มีสิ่งรบกวนมากเกินไปก็ทำให้ทารกหงุดหงิดได้ เวลาให้นมควรเลือกสถานที่ที่สงบ ช่วยให้ทั้งแม่และลูกผ่อนคลายด้วยกันทั้งคู่
กอดลูกให้บ่อย ๆ การสัมผัสกันผิวหนังต่อผิวหนัง ยิ่งใกล้ชิดกันเท่าไหร่ ก็ยิ่งส่งต่อความสัมพันธ์มากขึ้น อาจช่วยให้ทารกคุ้นชินกับสัมผัสนี้ของแม่มากขึ้น
ทำให้ลูกชิน เมื่ออุ้มลูก พยายามยื่นหัวนมให้ลูกกัด หรือลองบีบน้ำนมให้ไหลเข้าปากลูก ทำเช่นนี้บ่อย ๆ เพื่อกระตุ้นให้ทารกอยากดูดนมมากขึ้น

ลูกสำลักนมจากเต้า เกิดจากอะไร รับมือยังไงดี?

ลูกสำลักนมจากเต้าอาจเกิดขึ้นจากหลายสาเหตุ เช่น อุ้มลูกผิดท่า น้ำนมไหลเยอะเกินไป แม่ดึงเต้าออกเร็วเกินไป หรือทารกมีปัญหาในช่องปาก หรือระบบการย่อยอาหาร เป็นต้น

แต่เมื่อทารกเกิดการสำลักขึ้น อย่างแรกเลยคือคุณพ่อคุณแม่ต้องตั้งสติ อย่าเพิ่งตกใจจนขาดสติ แต่ให้นำลูกออกจากเต้านม พยุงตัวลูกให้ตั้งตรง แต่ประคองศีรษะและลำตัวไว้อย่างดี เพื่อให้หายใจได้สะดวก

ลูกติดเต้า ไม่ยอมดื่มขวด แม่ควรทำอย่างไร?

หากลูกยังติดเต้า และไม่ยอมดื่มนมขวด คุณแม่อย่าเพิ่งกังวลไป การที่ทารกยังดื่มนมแม่อยู่ตลอดนั้นถือว่าเป็นเรื่องดี เพราะทารกจะได้รับสารอาหารและสารภูมิคุ้มกันจากนมแม่อย่างเต็มที่ และเมื่อถึงระยะหนึ่ง ทารกก็จะเริ่มหยุดกินนมจากเต้าไปเอง

แต่ถ้าคุณแม่ต้องการจะให้ลูกหย่านมแล้ว ก็อาจจะเริ่มจากการลดปริมาณการให้นมจากเต้าให้น้อยลง และเพิ่มอาหารตามวัย (Solid Food) ให้มากขึ้น ทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป อย่าเพิ่งหักดิบหรือรีบร้อน

ให้นมเจ้าตัวเล็กไปถึงเมื่อไหร่ดีนะ?

^{*Horta, B. et al. (2015). Breastfeeding and intelligence: a systematic review and meta-analysis.}
^{*Plunkett, B. et al. (2021). Association of Breastfeeding and Child IQ Score at Age 5 Years.}
^{*Kramer, M. et al. (2008). Breastfeeding and child cognitive development: new evidence from a large randomized trail.}
^{*Vargas-Perez, S. et al. (2024). Effects of Breastfeeding on Cognitive Abilities at 4 Years Old: Cohort Study.}

อ้างอิง

American Pregnancy Association. What’s In Breast Milk?. [Online] Accessed https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/first-year-of-life/whats-in-breastmilk/. [24 March 2022]
NHS. Expressing and storing breast milk. [Online] Accessed https://www.nhs.uk/conditions/baby/breastfeeding-and-bottle-feeding/breastfeeding/expressing-breast-milk/. [24 March 2022]
NHS. How to stop breastfeeding. [Online] Accessed https://www.nhs.uk/conditions/baby/breastfeeding-and-bottle-feeding/breastfeeding/how-to-stop/. [24 March 2022]
Very Well Family. How Breast Milk Changes to Meet Babies' Needs. [Online] Accessed https://www.verywellfamily.com/breast-milk-definition-stages-431549. [24 March 2022]
Very Well Family. Naturally Increasing Your Breast Milk Supply. [Online] Accessed https://www.verywellfamily.com/naturally-increase-your-breast-milk-supply-431842. [24 March 2022]
What to expect. Pumping Breast Milk Guide. [Online] Accessed https://www.whattoexpect.com/pumping-breast-milk.aspx. [24 March 2022]
Centers for Disease Control and Prevention. Pumping Breast Milk. [Online] Accessed https://www.cdc.gov/nutrition/infantandtoddlernutrition/
breastfeeding/pumping-breast-milk.html. [24 March 2022]
Mayo Clinic. What causes a low milk supply during breast-feeding?. [Online] Accessed https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/infant-and-toddler-health/expert-answers/low-milk-supply/faq-20058148. [24 March 2022]
Mayo Clinic. Why would a baby go on a breast-feeding strike?. [Online] Accessed https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/infant-and-toddler-health/expert-answers/breastfeeding-strike/faq-20058157. [24 March 2022]
Healthline. Help! My Baby Is Choking on Milk!. [Online] Accessed https://www.healthline.com/health/baby/baby-choking-on-milk. [24 March 2022]
Cambridge University Press & Assessment. Milk fat globule membrane in infant nutrition: a dairy industry perspective. [Online] Accessed https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-dairy-research/article/milk-fat-globule-membrane-in-infant-nutrition-a-dairy-industry-perspective/. [24 March 2022]
โรงพยาบาลนครธน. มหัศจรรย์น้ำนมแม่ สุดยอดอาหารของลูกน้อย. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.nakornthon.com/article/detail/. [24 มีนาคม2022]
โรงพยาบาลนครธน. 5 ขั้นตอนการบีบเก็บน้ำนมที่ถูกต้อง. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.nakornthon.com/article/detail/. [24 มีนาคม2022]
โรงพยาบาลกรุงเทพ. 8 วิธีเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ให้สำเร็จ. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.bangkokhospital.com/content/8-ways-to-successfully-breastfeed. [24 มีนาคม2022]
โรงพยาบาลธนบุรี. วิธีการเก็บรักษานมแม่. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.thonburihospital.com/. [24 มีนาคม2022]
โรงพยาบาลศิครินทร์ กรุงเทพ. เคล็ดลับการบีบหรือปั๊มนมแม่ การเก็บรักษาน้ำนม. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.sikarin.com/health/. [24 มีนาคม2022]