ลูกน้อยกินนมแม่สลับนมผงแล้วถ่ายน้อยลง ทำอย่างไรดี

ตรวจสอบข้อมูลโดย: ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

Enfa สรุปให้

• นมแม่ผสมนมผงหรือการให้ลูกกินนมแม่สลับนมผงในบางมื้อ อาจจะพบว่าลูกน้อยถ่ายน้อยลงหรือมีอาการท้องผูก เนื่องจากนมผงมีส่วนผสมที่อาจทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานมากขึ้น ซึ่งต่างจากนมแม่ที่ระบบย่อยอาหารของเด็กเล็กสามารถย่อยได้ดี ทำให้ไม่ค่อยเจอปัญหาในการขับถ่าย
• นมแม่ผสมนมผงได้ไหม หากหมายถึงการให้นมแม่สลับกับนมผงในบางมื้อนั้น ในกรณีที่คุณแม่มีน้ำนมไม่เพียงและมีความจำเป็นในการให้โภชนาการเสริมเพิ่มเติมนั้น เป็นเรื่องที่สามารถทำได้ อย่างไรก็ตาม ควรค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนโภชนาการผสม เพื่อให้ร่างกายของลูกสามารถปรับตัวเข้ากับโภชนาการใหม่ได้
• การกินนมแม่สลับนมผงนั้น เพื่อป้องกันให้ลูกมีปัญหาการขับถ่ายน้อยที่สุด ควรค่อย ๆ ทยอยปรับเปลี่ยนเป็นโภชนาการใหม่ทีละน้อย เพื่อให้ร่างกายของลูกน้อยได้คุ้นชินและค่อย ๆ ปรับตัวกับโภชนาการใหม่ได้ในที่สุด

เมื่อลูกยังเป็นทารก ระบบต่าง ๆ ในร่างกายยังทำงานได้ไม่เต็มที่ โดยเฉพาะระบบทางเดินอาหาร ซึ่งบ่อยครั้งที่คุณแม่มักพบว่า ลูกมีปัญหาเรื่องการขับถ่าย แต่กลไกธรรมชาติก็ให้ “นมแม่” มาเป็นโภชนาการที่ดีที่สุดสำหรับลูกน้อย เพื่อเป็นทางออกสำหรับปัญหานี้ ทารกที่ได้รับนมแม่มักมีโอกาสท้องผูกน้อย เพราะนมแม่ย่อยง่ายและมีใยอาหารที่ช่วยในการขับถ่าย

แต่บางครั้งคุณแม่ก็มีความจำเป็นที่ต้องให้ลูกกินนมผง หรือกินนมแม่สลับกับนมผง จากที่ไม่เคยมีปัญหาการขับถ่าย ก็พบว่าลูกถ่ายน้อยลง สิ่งเหล่านี้เกี่ยวข้องกับนมผงที่ลูกกินใช่หรือไม่ และจะมีวิธีแก้ไขอย่างไร เรามาหาคำตอบกันค่ะ

เมื่อต้องให้ลูกกินนมผสมระหว่างนมแม่และนมผง

คุณแม่บางคนมีความตั้งใจอย่างแน่วแน่ที่จะให้ลูกกินนมแม่นานที่สุด แต่ด้วยความจำเป็นบางอย่างที่ไม่สามารถทำได้ คุณแม่จึงหาทางออกด้วยการให้ลูกกินนมแม่สลับนมผงหรือใช้วิธีผสมระหว่างนมแม่และนมผง

โดยบางคนอาจใช้วิธีสลับมื้อนม บางคนก็ใช้วิธีผสมนมแม่กับนมผงในขวดเดียวกัน ซึ่งสามารถทำได้โดยให้ชงนมผงตามสัดส่วนที่ผลิตภัณฑ์นมนั้น ๆ แนะนำก่อน แล้วจึงเทใส่ขวดที่เตรียมนมแม่ไว้ (ไม่แนะนำให้ละลายนมผงลงในนมแม่โดยตรง) แล้วนำไปให้ลูกกิน

แต่ก็พบว่าลูกถ่ายน้อยลง ถ่ายยาก บางครั้งก็ท้องผูก ทั้งนี้เนื่องจากนมผงมีส่วนผสมที่อาจทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานมากขึ้น เช่น นมผงเสริมธาตุเหล็ก ก็จะทำให้ความถี่ในการขับถ่ายน้อยลง ถ่ายเป็นก้อนมากขึ้น สีเข้มขึ้น ร่างกายเด็กจะใช้เวลาในการปรับตัวนั่นเอง

เด็กทารกแรกเกิดกินนมกี่ออนซ์? แล้วทำอย่างไรให้ลูกน้อยปรับตัวกับนมผง

เพื่อให้ลูกมีปัญหาการขับถ่ายน้อยที่สุด คุณแม่สามารถให้ลูกกินนมแม่สลับกับนมผงหรือใช้วิธีผสมนมแม่และนมผงในขวดเดียวกัน แล้วทารกแรกเกิดควรกินนมกี่ออนซ์และปรับการกินนมแม่สลับนมผงอย่างไร ดูคำแนะนำได้ดังนี้

• วันที่ 1 - 3: วันที่ 1-3 ใช้นมผง 1ออนซ์ แทนนมแม่ในทุกขวด เช่น ถ้าลูกกิน 6 ออนซ์ต่อขวด ให้ลดนมแม่จาก 6 ออนซ์ เหลือ 5 ออนซ์ แล้วตวงนมผงมาผสมอีก 1 ออนซ์ เพื่อช่วยให้ร่างกายลูกค่อยๆ ปรับตัวเข้ากับการกินนมแม่สลับนมผง การย่อยและรสชาติของนมผงได้
• วันที่ 4 - 6: ใช้นมผงแทนนมแม่ 2 ออนซ์ ในทุกขวด โดยลดนมแม่ลงมาอีก จากนมเดิม 5 ออนซ์ เหลือ 4 ออนซ์
• วันที่ 7 - 9: ใช้นมผงแทนนมแม่ 3 ออนซ์ในทุกขวด ลดนมแม่ลงเหลือ 3 ออนซ์
• วันที่ 10: ใช้นมผงแทนนมแม่ 2 ออนซ์ ในทุกขวด ลดนมแม่ลงเหลือ 4 ออนซ์
• วันที่ 11: ใช้นมผงแทนนมแม่ 5 ออนซ์ ในทุกขวด โดยลดนมแม่ลงเหลือ 1 ออนซ์
• วันที่ 12: ให้ลูกกินนมผงทั้งขวด

สิ่งที่คุณแม่ควรทราบคือ การปรับเปลี่ยนวิธีกินนมแม่สลับนมผงนี้ ลูกอาจมีปัญหาการการขับถ่าย เช่น อาการถ่ายเป็นก้อนแข็ง เด็กท้องผูก หรือท้องเสียได้บ้าง แต่ประมาณ 5 - 7 วัน ลูกจะค่อย ๆ ปรับตัวกับนมใหม่ได้

คุณแม่จึงควรให้เวลาร่างกายลูกน้อยสักนิดในการปรับตัวกับวิธีกินนมแม่สลับนมผงนะคะ แต่ถ้าลูกยังมีปัญหาท้องผูก ถ่ายแข็ง หรือปัญหาขับถ่ายอื่นๆ อย่างต่อเนื่องควรปรึกษาคุณหมอ หรือเลือกนมผงที่ป้องกันปัญหาการขับถ่ายค่ะ

ทำอย่างไรเมื่อลูกน้อยท้องอืด แหวะนม ร้องกวน หลังหย่านมแม่?

ในช่วงให้นมแม่ ลูกน้อยมักจะย่อยนมแม่ได้ดี ไม่ค่อยมีปัญหางอแง ร้องกวน จากอาการท้องอืด แหวะนม นั่นก็เพราะในนมแม่มีโปรตีนขนาดเล็กที่ย่อยง่าย ซึ่งดีกับระบบย่อยอาหารของเด็กเล็ก อีกทั้งนมแม่ยังอุดมไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นสำหรับพัฒนาการสมอง

แต่เมื่อลูกน้อยเข้าสู่วัยที่ต้องหย่านมและเริ่มปรับเปลี่ยนไปกินอาหารตามวัยมากขึ้น ก็อาจทำให้ลูกน้อยมีอาการท้องอืด ท้องผูก แหวะนม หรือร้องกวนได้ ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้ เนื่องจากระบบย่อยอาหารของเด็กเล็กยังทำงานได้ไม่สมบูรณ์เหมือนกับของผู้ใหญ่ และยังต้องการเวลาปรับตัวให้คุ้นชินกับอาหารชนิดใหม่

เพื่อป้องกันอาการไม่สบายท้องต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ในช่วงหลังหย่านม คุณแม่ควรมองหา “ทางเลือกในการเปลี่ยนที่ดีที่สุด” คุณแม่อาจมองหาโภชนาการที่ย่อยง่ายทีมี PHP หรือโปรตีนขนาดเล็กที่ย่อยมาแล้วบางส่วน ทำให้ย่อยและดูดซึมง่าย ช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ลดอาการไม่สบายท้อง ควบคู่ไปกับสุดยอดสารอาหารสมองอย่าง MFGM ที่พบในนมแม่ ซึ่งประกอบไปด้วยโปรตีนและไขมันที่จำเป็นกว่า 150 ชนิด ได้แก่ เช่น สฟิงโกไมอีลิน ฟอสโฟลิปิด และแกงกลิโอไซด์ ก็จะช่วยให้ลูกน้อยผ่านช่วงหย่านมได้อย่างราบรื่น สบายท้องและเรียนรู้ไม่สะดุด