ธาตุเหล็ก ประโยชน์ต่อคนท้อง ที่แม่ท้องไม่ควรมองข้าม

Enfa สรุปให้:

• ธาตุเหล็ก เป็นสารอาหารซึ่งทำหน้าที่สำคัญในการผลิตและสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงตั้งครรภ์ ร่างกายจำเป็นจะต้องใช้ธาตุเหล็กมาขึ้นเพื่อผบิตเซลล์เม็ดเลือดทั้งของแม่และของทารกในครรภ์

• การขาดธาตุเหล็กในขณะตั้งครรภ์ อาจเพิ่มความเสี่ยงของโรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด การแท้ง ทารกแรกเกิดมีน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ รวมถึงมีโอกาสเสี่ยงสูงที่ทารกจะเสียชีวิตหลังคลอดด้วย

• คนท้องทุกคน ไม่ว่าจะกำลังตั้งท้องลูกแฝดหรือตั้งท้องลูกคนเดียว ควรได้รับธาตุเหล็กในปริมาณ 27 มิลลิกรัมต่อวัน แต่ไม่ควรมากเกิน 45 มิลลิกรัมต่อวัน

เลือกอ่านตามหัวข้อ

     • ทำไมคนท้องต้องการธาตุเหล็ก
     • ประโยชน์ของธาตุเหล็ก
     • อาหารที่มีธาตุเหล็กสำหรับคนท้อง
     • คนท้องต้องการธาตุเหล็กมากแค่ไหน
     • คนท้องต้องกินยาธาตุเหล็กหรือไม่
     • ทำยังไงดี กินธาตุเหล็กแล้วคลื่นไส้
     • ไขข้อข้องใจเรื่องธาตุเหล็กกับ Enfa Smart Club

ในช่วงตั้งครรภ์ อาหารการกินถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญเป็นอย่างยิ่ง คุณแม่จำเป็นที่จะต้องได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนและหลากหลาย เพื่อให้ร่างกายของแม่และทารกในครรภ์สมบูรณ์ แข็งแรง โดยหนึ่งในกลุ่มสารอาหารที่คนท้องต้องได้รับอย่างเพียงพอก็คือธาตุเหล็ก เพราะถ้าหากมีภาวะขาดแคลนธาตุเหล็ก จะส่งผลต่อสุขภาพของแม่และทารกตามมา วันนี้ Enfa จะพามาดูความสำคัญของธาตุเหล็กกับการตั้งครรภ์ มาดูกันว่าเพราะอะไรคนท้องจึงไม่ควรละเลยธาตุเหล็ก

รู้จักกับธาตุเหล็ก ทำไมคนท้องต้องการธาตุเหล็ก

ธาตุเหล็ก คนท้องจำเป็นจะต้องได้รับอย่างเพียงพอตลอดการตั้งครรภ์ เพราะธาตุเหล็กทำหน้าที่สำคัญในการผลิตและสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงตั้งครรภ์ ร่างกายจำเป็นจะต้องใช้ธาตุเหล็กมาขึ้นเพื่อผลิตเซลล์เม็ดเลือดทั้งของแม่และของทารกในครรภ์

ธาตุเหล็กยังสัมพันธ์ต่อโรคโลหิตจาง เมื่อไหร่ก็ตามที่คนท้องมีภาวะขาดแคลนธาตุเหล็ก หรือได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอ เมื่อนั้นจะเสี่ยงต่อโรคโลหิตจางเนื่องจากการขาดธาตุเหล็ก และยังนำมาซึ่งความเสี่ยงของน้ำหนักทารกแรกเกิดต่ำกว่าเกณฑ์ และภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

มากไปกว่านั้น การขาดธาตุเหล็กในขณะตั้งครรภ์ ยังเพิ่มโอกาสในการเสียชีวิตของทารกในครรภ์ หรือการเสียชีวิตหลังคลอดอีกด้วย

ธาตุเหล็ก ประโยชน์ มีอะไรบ้าง

ธาตุเหล็ก เป็นสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายเป็นอย่างมาก ไม่เฉพาะคนท้องเท่านั้น แต่เราทุกคนจำเป็นจะต้องได้รับธาตุเหล็กอย่างเพียงพออยู่เสมอ เพราะประโยชน์ของธาตุเหล็กที่สำคัญมาก คือ การป้องกันร่างกายจากภาวะขาดแคลนธาตุเหล็ก ซึ่งจะนำไปสู่ภาวะโลหิตจากจากการขาดธาตุเหล็ก

มากไปกว่านั้น ธาตุเหล็กยังมีส่วนช่วยเสริมสร้างพลังงาน ช่วยในกระบวนการทำงานของระบบทางเดินอาหาร ระบบภูมิคุ้มกัน รวมถึงช่วยควบคุมอุณหภูมิของร่างกายด้วย

สำหรับหญิงตั้งครรภ์

ขณะตั้งครรภ์ ร่างกายของคนท้องจะต้องการธาตุเหล็กมากกว่าปกติ เพื่อนำมาแบ่งใช้สำหรับกระบวนการผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงของตนเองและของทารกในครรภ์ หากคนท้องได้รับธาตุเหล็กน้อย หรือมีภาวะขาดแคลนธาตุเหล็ก จะเสี่ยงเป็นโรคโลหิตจางเนื่องจากการขาดแคลนธาตุเหล็กในขณะตั้งครรภ์ ทารกในครรภ์เสี่ยงที่จะแท้ง คลอดก่อนกำหนด หรืออาจเกิดมามีน้ำหนักตัวน้อยกว่าเกณฑ์ มากไปกว่านั้น การขาดธาตุเหล็กยังส่งผลเสียต่อพัฒนาการทางสมองของทารกอีกด้วย

สำหรับเด็ก

ธาตุเหล็กเป็นสารอาหารที่มีส่วนช่วยสำคัญต่อการพัฒนาของระบบประสาทและสมอง การขาดธาตุเหล็กตั้งแต่ยังแบเบาะอาจนำไปสู่การพัฒนาทางสภาวะจิตใจและพัฒนาการด้านสังคมที่ล่าช้า หรือเสี่ยงต่อสมาธิสั้นด้วย

แนะนำอาหารที่มีธาตุเหล็ก สำหรับคนท้อง

ธาตุเหล็กนั้นแฝงอยู่ในอาหารที่เรากินกันทุกวันในชีวิตประจำวันนี่เองค่ะ บางอย่างอาจจะเป็นของโปรดของใครหลายคนอยู่แล้ว โดยกลุ่มอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง และเหมาะสำหรับคนท้อง เช่น

• เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน
• เนื้อสัตว์ปีกต่าง ๆ
• อาหารทะเล เช่น ทูน่า หอยนางรม
• ถั่ว เช่น ถั่วขาว ถั่วเลนทิล ถั่วแดง ถั่วลันเตา ลูกเกด เม็ดมะม่วงหิมพานต์
• ธัญพืชต่าง ๆ เช่น ข้าวโอ๊ต ซีเรียล ขนมปัง
• ผักใบเขียวต่าง ๆ เช่น ตำลึง คะน้า ปวยเล้ง
• เครื่องในสัตว์ เช่น ตับวัว ตับไก่ ตับหมู
• เต้าหู้แข็ง
• มันฝรั่ง
• ถั่วเหลือง
• ไข่ไก่
   

ตัวอย่างมื้ออาหารเสริมธาตุเหล็กในแต่ละวัน

ในแต่ละวันคนท้องควรจะต้องกินอาหารที่มีโฟเลตและธาตุเหล็ก เพื่อให้ร่างกายมีทั้งธาตุเหล็ก และโฟเลตที่เพียงพอต่อร่างกายของตนเองและทารกในครรภ์ โดยการใส่ใจกับเมนูอาหารในแต่ละวันนั้นถือว่าเป็นเรื่องจำเป็นที่จะต้องดูแลให้มีคึวามหลากหลาย และเป็นกลุ่มอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย

มื้ออาหารที่มีธาตุเหล็กสูง

แม่ท้องสามารถที่จะรังสรรค์เมนูอาหารต่าง ๆ ที่ช่วยให้ร่างกายได้รับธาตุเหล็กในทุก ๆ วันได้หลากหลายเมนูมากค่ะ โดยพยายามเลือกวัตถุดิบที่มีธาตุเหล็กสูงมาใช้ในการปรุงอาหาร โดยอาจจะทำออกมาเป็นเมนูอร่อย ๆ ดังนี้

• ตับหมูผัดกับถั่วลูกไก่
• ไข่ลูกเขย
• ไข่ทอดผัดมะเขือเทศ
• ตับผัดพริกหยวก
• ตับผัดดอกหอม
• ตับผัดคะน้า
• ถั่วลันเตาผัดตับ
• ผัดกะเพราะตับ
• ต้มจืดเลือดหมู
• ไก่ผัดขิง
• สลัดไก่
• แกงเขียวหวานไก่
   

นมผงที่มีธาตุเหล็กสูง

นอกจากการกินอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็กแล้ว นม ก็เป็นอีกตัวเลือกหนึ่งที่มีส่วนช่วยเพิ่มธาตุเหล็กในขณะตั้งครรภ์ได้ โดยสามารถเลือกดื่มได้ทั้งนมวัว และนมถั่วเหลือง รวมถึงนมจากธัญพืชต่าง ๆ

แต่สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้นมวัว หรือแพ้นมจากธัญพืช การเลือกดื่มนมสำหรับคนท้อง ก็ถือว่าเป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการช่วยเสริมธาตุเหล็กให้แก่ร่างกายได้ โดยเน้นเลือกนมสำหรับคนท้องที่มีกลุ่มสารอาหารหลักที่จำเป็นต่อการตั้งครรภ์ ดังนี้

     • ธาตุเหล็ก: เป็นส่วนประกอบสำคัญของฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง และธาตุเหล็กมีส่วนช่วยป้องกันภาวะโลหิตจางระหว่างตั้งครรภ์ และลดความเสี่ยงของการคลอดทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิดน้อยกว่าเกณฑ์ปกติด้วย

     • DHA: สำคัญต่อกระบวนการสร้างเซลล์ต่าง ๆ ของทารกในครรภ์ เช่น สมอง ผิวหนัง ดวงตา ทั้งยังช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการตั้งครรภ์บางอย่าง เช่น การคลอดก่อนกำหนด หรือโรคซึมเศร้าหลังคลอด

     • โฟเลต: ทำหน้าที่สำคัญต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของทารกในครรภ์ ทั้งยังมีส่วนสำคัญในการสร้างเม็ดเลือดแดง คุณแม่ตั้งครรภ์ในเดือนแรกจำเป็นต้องได้รับโฟเลตเพื่อช่วยในการสร้างหลอดประสาท และสมองที่สมบูรณ์ของทารก

     • แคลเซียมและฟอสฟอรัส: มีส่วนช่วยเสริมสร้างมวลกระดูก ทำให้กระดูและฟันแข็งแรง หากแม่ได้รับแคลเซียมไม่เพียงพอ ร่างกายก็จะขับเอาแคลเซียมในกระดูกของคุณแม่เพื่อไปสร้างมวลกระดูกให้ทารกแทน ทำให้คุณแม่เสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน

คุณแม่ท้องต้องการธาตุเหล็กปริมาณเท่าไหร่ในแต่ละวัน

คนท้องทุกคน ไม่ว่าจะกำลังตั้งท้องลูกแฝดหรือตั้งท้องลูกคนเดียว ควรได้รับธาตุเหล็กในปริมาณ 27 มิลลิกรัมต่อวัน แต่ไม่ควรมากเกิน 45 มิลลิกรัมต่อวัน

คนท้องจำเป็นต้องกินยาธาตุเหล็กหรือไม่?

ยาธาตุเหล็ก คนท้องจำเป็นต้องกินหรือไม่? คำตอบคือจำเป็นค่ะ โดยในขณะตั้งครรภ์ แพทย์จะมีการสั่งจ่ายยาบำรุงครรภ์มาให้ ซึ่งในยาบำรุงครรภ์นั้นก็จะมีธาตุเหล็กอยู่ด้วย ซึ่งคุณแม่จำเป็นจะต้องกินยาตามที่แพทย์สั่งด้วยนะคะ เพื่อเสริมให้ร่างกายของคุณแม่ได้รับสารอาหารและธาตุเหล็กในปริมาณที่เพียงพอ ลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นในขณะตั้งครรภ์อันเนื่องมาจากภาวะขาดแคลนธาตุเหล็กและสารอาหารต่าง ๆ

ข้อแนะนำในการเลือกใช้ยาธาตุเหล็กสำหรับคนท้อง

ยา Ferrous Fumarate ในหญิงตั้งครรภ์ใช้ได้ไหม? อยากซื้อยาธาตุเหล็กคนท้อง ยี่ห้อไหนดี?

ต้องบอกเอาไว้ตรงนี้เลยว่า คนท้องไม่ควรจะไปซื้อยาหรืออาหารเสริมใด ๆ มากินเองโดยที่ไม่ได้รับความยินยอมหรือเห็นชอบจากแพทย์ แม้ว่ายาหรืออาหารเสริมเหล่านั้นจะมีประโยชน์ต่อการตั้งครรภ์จริง ๆ ก็ตาม

หากมีความจำเป็นจะต้องใช้ยาธาตุเหล็ก ควรไปขอคำแนะนำจากแพทย์โดยตรงว่าควรเลือกซื้อยาเสริมธาตุเหล็กยี่ห้อไหนดี เพื่อให้มั่นใจได้ว่าคุณแม่จะได้รับธาตุเหล็กที่มีคุณภาพ ปลอดภัย และไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อการตั้งครรภ์

ส่วนยา Ferrous Fumarate นั้น เป็นยาที่ใช้สำหรับรักษาภาวะโลหิตจากจางการขาดธาตุเหล็ก และแพทย์อาจสั่งจ่ายยาตัวนี้เพื่อช่วยเสริมธาตุเหล็กในขณะตั้งครรภ์ด้วย อย่างไรก็ตาม ควรใช้ขนาดยาตามคำแนะนำของแพทย์ หรือไม่ควรเกินวันละ 200 มิลลิกรัม

ยาเสริมธาตุเหล็กควรกินตอนไหน

ธาตุเหล็กนั้น เป็นสารอาหารที่ร่างกายสามารถจะดูดซึมมาใช้งานได้ดีที่สุดในช่วงที่ท้องว่าง ดังนั้น จึงควรกินธาตุเหล็กในช่วงที่ท้องว่าง ถือว่าเหมาะสมที่สุดค่ะ โดยอาจจะกินก่อนมื้ออาหารประมาณ 1 ชั่วโมง หรือกินหลังมื้ออาหารไปแล้ว 2 ชั่วโมงก็ได้เช่นกัน

คนท้องกินธาตุเหล็กแล้วคลื่นไส้ทำยังไงดี

ปัญหาอย่างหนึ่งของคนที่กินธาตุเหล็กในตอนที่ท้องว่าง ซึ่งแม้ว่าจะช่วยให้ร่างกายดูดซึมได้ดี แต่ก็ทำให้หลายคนประสบกับอาการอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน แพทย์แนะนำให้กินธาตุเหล็กพร้อมกับมื้ออาหาร หรือกินหลังจากมื้ออาหารทันที หรือกินพร้อมกับของว่างในปริมาณน้อย ๆ ก็ได้เช่นกัน

แต่ถ้าอาการยังไม่ดีขึ้น ให้หยุดการใช้ธาตุเหล็ก แล้วไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับคำแนะนำและคำวินิจฉัยในการรักษาต่อไปค่ะ

ไขข้อข้องใจเรื่องธาตุเหล็กกับ Enfa Smart Club

 ธาตุเหล็กกินตอนท้องว่างได้ไหม?

ธาตุเหล็กควรกินตอนท้องว่างค่ะ เพราะร่างกายสามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีที่สุดในช่วงที่ท้องว่าง

 คนท้องขาดธาตุเหล็กควรกินอะไร?

คนท้องขาดธาตุเหล็ก ควรกินอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง ไม่ว่าจะเป็น

• เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน
• เนื้อสัตว์ปีกต่าง ๆ
• อาหารทะเล เช่น ทูน่า หอยนางรม
• ถั่ว เช่น ถั่วขาว ถั่วเลนทิล ถั่วแดง ถั่วลันเตา ลูกเกด เม็ดมะม่วงหิมพานต์
• ธัญพืชต่าง ๆ เช่น ข้าวโอ๊ต ซีเรียล ขนมปัง
• ผักใบเขียวต่าง ๆ เช่น ตำลึง คะน้า ปวยเล้ง
• เครื่องในสัตว์ เช่น ตับวัว ตับไก่ ตับหมู
• เต้าหู้แข็ง
• มันฝรั่ง
• ถั่วเหลือง
• ไข่ไก่
   

รวมถึงการกินอาหารเสริมธาตุเหล็ก ก็จะช่วยให้ร่างกายได้รับปริมาณธาตุเหล็กอย่างเพียงพอต่อการตั้งครรภ์ด้วยเช่นเดียวกันค่ะ

 ขาดธาตุเหล็กมีอาการอย่างไร?

สัญญาณสุขภาพที่อาจบ่งบอกว่าร่างกายกำลังขาดแคลนธาตุเหล็ก ได้แก่

• มีอาการตัวซีดเผือด หรือตัวเหลือง
• อ่อนเพลียง่าย เหนื่อยง่าย ทำอะไรนิด ๆ หน่อย ๆ ก็เหนื่อยอ่อน
• มีอาการลิ้นอักเสบ โดยที่ไม่ปรากฎการติดเชื้อใด ๆ
• ลิ้นมีลักษณะเกลี้ยงเกลามากขึ้น หรือตุ่มบริเวณลิ้นหายไป
• มีอาการลิ้นบวมจนทำให้กินอาหารลำบาก แปรงฟันไม่สะดวก หรือลิ้นบวมจนพูดไม่ชัด
• มีอาการเหม่อลอยมากขึ้น เซื่องซึม ไม่กระปรี้กระเปร่า
• ริมฝีปากแห้งและแตก โดยเฉพาะที่บริเวณมุมปาก
• หน้ามืด วิงเวียนศีรษะบ่อย
• หายใจติด ๆ ขัด ๆ มีอาการแน่นหน้าอกบ่อย โดยเฉพาะเวลาทำกิจกรรมที่ต้องออกแรงมาก
• มีอาการใจสั่น
• ที่บริเวณเล็บ ปรากฎเป็นีดอกเล็บขึ้น หรือเล็บมีลักษณะเป็นรูปช้อน หรือมีอาการหนังเล็บลอก
• มือเย็น เท้าเย็น
• สมาธิสั้น
   

หากมีอาการดังกล่าว อาจสามารถสันนิษฐานเบื้องต้นว่าร่างกายกำลังขาดธาตุเหล็ก ควรหาเวลาไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรับคำแนะนำในการดูแลร่างกายค่ะ

บทความแนะนำสำหรับโภชนาการคุณแม่ตั้งครรภ์

• อาหารคนท้อง เลือกให้ดี กินให้เหมาะ แข็งแรงทั้งแม่และลูก
• นมสำหรับคนท้อง จำเป็นไหม? แม่ท้องควรดื่มนมแบบไหนถึงจะดี
• คนท้องกินทุเรียนได้ไหม? กินแล้วอันตรายหรือเปล่า?
• Triferdine คืออะไร? มารู้จักกับยาเม็ดเสริมไอโอดีนกัน!
• อาหารที่คนท้องห้ามกิน ต้องงด และต้องเลี่ยง มีอะไรบ้างนะ