ปั๊มนมยังไงให้ถูกวิธี ปั๊มแบบไหนให้นมเกลี้ยงเต้า

Enfa สรุปให้

• ปั๊มนม หรือปั๊มนมแม่ (Pumping Breast Milk) คือ วิธีการเก็บสำรองน้ำนมแม่สำหรับใช้ป้อนนมลูก โดยจะปั๊มเอาน้ำนมออกจากเต้ามาเก็บใส่ไว้ในขวดหรือถุงสำหรับจัดเก็บน้ำนมแม่ แล้วนำไปแช่ไว้ในตู้เย็น
• รอบปั๊มนมของแม่แต่ละคนจะแตกต่างกันออกไปตามความสะดวกของคุณแม่ และไลฟ์สไตล์การทำงานหรือการใช้ชีวิต ซึ่งบางครั้งก็อาจจำเป็นจะต้องลองผิดลองถูก จนกว่าจะพบช่วงเวลาที่เหมาะสมกับการปั๊มนมที่เหมาะกับคุณแม่แต่ละคน
• การปั๊มนมจะช่วยให้ทารกได้กินนมอย่างเพียงพอ ได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนจากการกินนมแม่ โดยเฉพาะในช่วง 6 เดือนแรก ทารกจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องได้รับนมแม่ เพื่อให้เติบโตได้อย่างแข็งแรงและสมวัย มีระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง และช่วยให้คุณแม่มีน้ำนมเพียงพอที่จะป้อนทารกในแต่ละวัน ทั้งยังช่วยประหยัดเวลาในการให้นมลูก ไม่ต้องคอยกังวลว่าจะต้องเสียเวลาให้นมลูกและไม่ทันไปทำงาน เพราะเมื่อปั๊มนมไว้แล้ว ก็สามารถให้คนอื่นมาป้อนนมให้กับทารกได้
• คุณแม่ไม่ควรพลาดการปั๊มนมในช่วงน้ำนมระยะแรกที่เรียกว่า ระยะน้ำนมเหลือง ที่จะไหลออกมาเพียง 1-3 วัน น้ำนมระยะนี้จะมีสีเหลืองเข้ม และพบแลคโตเฟอร์รินได้มากที่สุด ซึ่งแลคโตเฟอร์รินคือ โปรตีนสำคัญในนมแม่ ทำหน้าที่ส่งเสริมภูมิคุ้มกัน โดยการออกฤทธิ์ในลำไส้เพื่อต่อต้านการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา จึงช่วยป้องกันลูกน้อยจากอาการเจ็บป่วย

อีกหนึ่งวิธีที่จะช่วยให้คุณแม่มีน้ำนมเก็บสำรองไว้อย่างเพียงพอ ประหยัดเวลา และไม่ต้องกังวลว่าจะให้นมลูกไม่ได้ในช่วงเวลาที่เร่งรีบ เรากำลังพูดถึงการ ปั๊มนม ทางเลือกที่ช่วยให้คุณแม่มีน้ำนมเก็บสำรองไว้ และสามารถให้นมทารกเมื่อไหร่ก็ได้ โดยที่คุณแม่ไม่จำเป็นต้องอยู่คอยป้อนนมให้เจ้าตัวเล็กตลอดเวลา สามารถให้คนอื่นช่วยป้อนได้เมื่ออยู่ในสถานการณ์ที่เร่งรีบหรือยุ่งกับการทำงาน แต่ปั๊มนมคืออะไร คุณแม่ควรเริ่มทำการปั๊มนมเมื่อไหร่ วิธีปั๊มนมที่ถูกต้องเป็นอย่างไร เรามาติดตามกันที่บทความนี้ได้เลยค่ะ

ปั๊มนม หรือปั๊มนมแม่ (Pumping Breast Milk) คือ วิธีการเก็บสำรองน้ำนมแม่สำหรับใช้ป้อนนมลูก โดยจะปั๊มเอาน้ำนมออกจากเต้ามาเก็บใส่ไว้ในขวดหรือถุงสำหรับจัดเก็บน้ำนมแม่ แล้วนำไปแช่ไว้ในตู้เย็น การปั๊มนมจะช่วยให้คุณแม่มีน้ำนมเพียงพอที่จะป้อนทารกในแต่ละวัน ทั้งยังช่วยประหยัดเวลาในการให้นมลูก ไม่ต้องคอยกังวลว่าจะต้องเสียเวลาให้นมลูกและไม่ทันไปทำงาน เพราะเมื่อปั๊มนมไว้แล้ว ก็สามารถให้คนอื่นมาป้อนนมให้กับทารกได้ ซึ่งการปั๊มนมก็สามารถที่จะปั๊มได้เองโดยการใช้มือบีบเอง ใช้เครื่องปั๊มนมทั่วไป หรือจะใช้เครื่องปั๊มนมไฟฟ้า ก็สามารถเลือกได้ตามความเหมาะสมและความสะดวกของคุณแม่

แม่แต่ละคนเริ่มต้นการปั๊มนมไม่เหมือนกัน แม่บางคนอาจจะเริ่มปั๊มนมตั้งแต่หลังคลอดทันที บางคนอาจรอหลังคลอดผ่านไปแล้ว 2-3 สัปดาห์ ขณะที่แม่อีกหลายคนเลือกที่จะเริ่มปั๊มนมเมื่อถึงเวลาที่จะต้องกลับไปทำงาน

เป็นอันว่า การเริ่มต้นปั๊มนมนั้นขึ้นอยู่กับความต้องการและความพร้อมของคุณแม่ล้วน ๆ แต่สิ่งสำคัญที่ไม่ควรลืมเลยก็คือ เมื่อทารกอายุได้ 4-6 สัปดาห์ ทารกจะเริ่มกินนมเยอะขึ้น และน้ำนมแม่ควรจะมีเพียงพอที่จะป้อนให้กับทารกได้ตลอดเวลา ดังนั้น อาจจะเริ่มปั๊มนมจากช่วงเวลานี้เป็นต้นไปก็ได้ หรือจะเริ่มก่อนหน้านั้นก็ได้เช่นกัน ไม่มีถูก ไม่มีผิด

การปั๊มนมสำคัญทั้งต่อแม่และทารก ทั้งสองชีวิตจะได้ประโยชน์ร่วมกันจากการปั๊มนม สำหรับทารกแล้ว การปั๊มนมจะช่วยให้ทารกได้กินนมอย่างเพียงพอ ได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนจากการกินนมแม่ โดยเฉพาะในช่วง 6 เดือนแรก ทารกจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องได้รับนมแม่อย่างเพียงพอ เพื่อให้เติบโตได้อย่างแข็งแรงและสมวัย และมีระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง เพราะสารอาหารในนมแม่มีส่วนสำคัญที่ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันของทารก ส่วนคุณแม่เองก็ได้ประโยชน์โดยตรงจากในเรื่องของการประหยัดเวลาให้นมลูก แถมไม่ต้องกังวลว่าจะหาเวลามาให้นมลูกไม่ได้ เพราะเมื่อนมถูกปั๊มใส่ขวดไปแล้ว ก็สามารถไหว้วานคนใกล้ตัวให้ช่วยป้อนนมเจ้าตัวเล็กได้ ไม่กระทบงาน แล้วก็ไม่กระทบกับสุขภาพของลูกน้อย ไม่ต้องห่วงว่าเจ้าตัวเล็กจะหิวนมหรือกินนมไม่พอ

ปั๊มนมในระยะน้ำนมเหลือง

คุณแม่ไม่ควรพลาดการปั๊มนมในช่วงแรกที่น้ำนมเพิ่งเริ่มไหล หรือที่เรียกกันว่า น้ำนมระยะแรก หรือ น้ำนมเหลือง น้ำนมเหลืองมีลักษณะเป็นสีเหลืองเข้ม ซึ่งจะไหลออกมาเพียงแค่ 1-3 วันแรกหลังคลอด เป็นน้ำนมที่พบแลคโตเฟอร์รินปริมาณสูงที่สุด ซึ่งแลคโตเฟอร์ริน คือ โปรตีนในนมแม่ที่มีคุณสมบัติส่งเสริมภูมิคุ้มกัน โดยการออกฤทธิ์ในลำไส้เพื่อต่อต้านการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา จึงช่วยป้องกันลูกน้อยจากอาการเจ็บป่วย

วิธีปั๊มนมนั้น ไม่ได้ยากเกินจนแม่มือใหม่จะทำไม่ได้ แค่เพียงรู้สึกว่าพร้อมแล้วที่จะเริ่มปั๊มนม ก็สามารถลงมือปั๊มนมได้เลยทันที โดยมีวิธีปั๊มนมพื้นฐาน ดังนี้

• ล้างมือ เครื่องปั๊มนม และอุปกรณ์สำหรับเก็บนมให้สะอาด เพื่อป้องกันไม่ให้มีเชื้อแบคทีเรียหรือสิ่งสกปรกอื่น ๆ แฝงไปกับน้ำนมหรือขวดนม
• ผ่อนคลายก่อนเริ่มปั๊ม สำหรับการปั๊มนมครั้งแรกคุณแม่อาจจะตื่นเต้น กังวล หรือประหม่าได้ ให้พยายามทำกายและใจให้สบาย เลือกที่สงบ ๆ และนั่งในท่าที่รู้สึกสบายที่สุด ก่อนที่จะเริ่มปั๊มนม นอกจากนี้คุณแม่ยังสามารถเปิดดูรูปลูกขณะที่กำลังปั๊มนมเพื่อสร้างบรรยากาศและความรู้สึกของการให้นมบุตร
• ค่อย ๆ นวดเต้านม วิธีนวดเต้าหลังคลอด นวดอย่างเบา ๆ และนุ่มนวลเพื่อให้หน้าอกคล้อยและพร้อมสำหรับการปั๊มนม
• หากปั๊มด้วยมือ ให้ทำมือเป็นรูปตัว C ให้นิ้วโป้งอยู่ด้านบนหัวนม นิ้วชี้อยู่ด้านล่างหัวนม และไม่บีบตรงไปที่หัวนม แต่ให้นิ้วมือทั้งสองอยู่ห่างจากบลานประมาณ 1 นิ้ว จากนั้นค่อย ๆ บีบที่ลานนม พยายามเปลี่ยนจุดที่บีบไปมาจนกว่าน้ำนมจะค่อย ๆ ไหลออกมา
• หากปั๊มนมด้วยเครื่องปั๊ม ให้วางกรวยปั๊มอยู่กึ่งกลางลานนม แล้วจึงเริ่มทำการปั๊ม ขณะปั๊มนมควรปั๊มอย่างเบามือ เพราะหากกดแรงเกินไปอาจทำให้ลานนมเป็นรอยหรือเกิดการบาดเจ็บได้ และควรเริ่มจากแรงปั๊มต่ำสุดก่อน แล้วจึงค่อย ๆ ไล่ไปหาระดับที่สูงขึ้น ค่อย ๆ เพิ่มแรงปั๊มเมื่อน้ำนมไหลออกมา
• เก็บน้ำนมลงในภาชนะบรรจุนมให้เรียบร้อย ปิดปากถุงหรือขวดนมให้สนิท เขียนระบุวัน-เวลาที่ปั๊มนมเอาไว้ให้ชัดเจน แล้วนำไปแช่ไว้ในตู้เย็น

โดยทั่วไปแล้วการปั๊มนมด้วยมือจะใช้เวลาตั้งแต่ 10-15 นาที แต่ถ้าอยู่ในภาวะเร่งรีบหรือไม่สะดวก หรือต้องปั๊มนมในที่ทำงาน การใช้ที่ปั๊มนมหรือเครื่องปั๊มนม ก็อาจจะใช้เวลาน้อยกว่านั้น

หลังจากนมแม่ปั๊มใส่ขวดหรือถุงนมแล้ว จะมีระยะเวลาของการเก็บนมแม่ที่แตกต่างกัน ดังนี้

• นมแม่ที่เก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง สามารถอยู่ได้นานถึง 4 ชั่วโมง
• นมแม่ที่แช่ในตู้เย็นช่องปกติ สามารถเก็บไว้ได้ 8 วัน
• นมแม่ที่แช่ในช่องแช่แข็ง สามารถเก็บได้ 2 สัปดาห์
• นมแม่ที่แช่ไว้ในช่องแช่แข็งที่อุณหภูมิต่ำกว่า 18 องศา สามารถเก็บไว้ได้นานถึง 6 เดือน

การบีบน้ำนมด้วยมือนั้น เป็นการปั๊มนมที่เบสิกที่สุด โดยคุณแม่สามารถทำเองได้ง่าย ๆ ดังนี้

• ล้างมือ และอุปกรณ์สำหรับเก็บนมให้สะอาด ทั้งก่อนและหลังจากปั๊มนมเสร็จแล้ว
• เมื่อพร้อมแล้วให้ทำมือเป็นรูปตัว C ให้นิ้วโป้งอยู่ด้านบนหัวนม นิ้วชี้อยู่ด้านล่างหัวนม และไม่บีบตรงไปที่หัวนม แต่ให้นิ้วมือทั้งสองอยู่ห่างจากบลานประมาณ 1 นิ้ว
• จากนั้นค่อย ๆ บีบที่ลานนม พยายามเปลี่ยนจุดที่บีบไปมาจนกว่าน้ำนมจะค่อย ๆ ไหลออกมา

คุณแม่บางคนอาจจะไม่สะดวกที่จะต้องมานั่งใช้มือบีบเต้าเพื่อปั๊มนมเอง อาจจะไม่สะดวกด้วยเรื่องของเวลาหรือสถานที่ การใช้ที่ปั๊มนมก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่เหมาะสม เพราะช่วยให้ปั๊มนมได้เร็วขึ้น และสะดวกในการใช้งานในสถานการณ์ที่อาจจะไม่เอื้ออำนวยให้นั่งปั๊มนมได้นาน ๆ

ซึ่งวิธีใช้เครื่องปั๊มนม ก็ไม่ยาก เพราะมีคู่มือการใช้งานบอกไว้ละเอียด และมีวิธีปั๊มดังนี้

• ล้างมือ เครื่องปั๊มนม และอุปกรณ์สำหรับเก็บนมให้สะอาด ทั้งก่อนและหลังจากปั๊มนมเสร็จแล้ว
• ให้วางกรวยปั๊มนมลงบนหัวนม โดยให้ลานนมอยู่ตรงกึ่งกลางของจุดปั๊ม
• เมื่อกรวยปั๊มอยู่กึ่งกลางของลานนมแล้วจึงเริ่มทำการปั๊ม
• ขณะปั๊มนมควรปั๊มอย่างเบามือ เพราะหากกดแรงเกินไปอาจทำให้ลานนมเป็นรอยหรือเกิดการบาดเจ็บได้ จึงควรเริ่มจากแรงปั๊มต่ำสุดก่อน แล้วจึงค่อย ๆ ไล่ไปหาระดับที่สูงขึ้น ค่อย ๆ เพิ่มแรงปั๊มเมื่อน้ำนมไหลออกมา

เพื่อให้สามารถปั๊มนมได้มากที่สุด และป้องกันไม่ให้มีน้ำนมไหลซึมระหว่างวัน คุณแม่สามารถปั๊มนมให้เกลี้ยงเต้าได้ ดังนี้

• ปั๊มมือและปั๊มด้วยเครื่อง บางครั้งปั๊มด้วยมืออาจบีบน้ำนมออกมาไม่หมด การใช้ที่ปั๊มสลับมาช่วยอีกแรงก็จะช่วยให้ปั๊มน้ำนมออกมาได้มากขึ้นและเกลี้ยงเต้า
• เลือกใช้ที่ปั๊มนมเกรดโรงพยาบาลเท่านั้น เพื่อให้ได้อุปกรณ์ที่มีคุณภาพ และสามารถปั๊มน้ำนมได้ในปริมาณที่เหมาะสม อุปกรณ์ที่ไม่ได้คุณภาพอาจปั๊มน้ำนมได้ไม่เต็มที่
• ระวังอย่าบีบที่หัวนมแรงเกินไป เพราะยิ่งหัวนมเกิดอาการเจ็บปวด จะทำให้น้ำนมไหลออกมาน้อย ไม่ว่าจะปั๊มด้วยมือหรือใช้เครื่องปั๊มนม ควรระวังไม่ให้เกิดการบาดเจ็บที่หัวนมและลานนม
• ขณะปั๊มควรสลับแรงบีบให้เร็วและช้า เพื่อให้มีลักษณะคล้ายกับตอนที่ทารกกินนม ก็จะมีจังหวะที่ดูดช้าและเร็วสลับกันไป เป็นการเลียนแบบการกินนมของทารก ทำให้ได้บรรยากาศของการให้นม ช่วยให้คุณแม่รู้สึกผ่อนคลายมากขึ้น ปั๊มนมได้นานขึ้น เพลินขึ้น
• ทำความสะอาดมือ อุปกรณ์ปั๊มนม และอุปกรณ์บรรจุนมให้สะอาดเสมอ เพื่อป้องกันสิ่งสกปรก เชื้อแบคทีเรีย และเชื้อไวรัส
• ปั๊มนมไป ดูภาพลูกไป การดูภาพลูก วิดิโอเกี่ยวกับลูก หรือนั่งปั๊มนมอยู่ใกล้ ๆ ลูก เป้นการสร้างบรรยากาศของการให้นม ช่วยให้คุณแม่รู้สึกผ่อนคลายมากขึ้น ปั๊มนมได้นานขึ้น เพลินขึ้น
• กินอาหารให้เพียงพอ หลากหลาย และเหมาะสม เพื่อให้สารอาหารไปกระตุ้นการผลิตน้ำนม ทำให้มีน้ำนมอย่างเพียงพออยู่เสมอ

วิธีดูว่าแม่ปั๊มนมเกลี้ยงเต้าแล้วหรือยังนั้นให้สังเกตจากการไหลของน้ำนม หากน้ำนมเริ่มไหลน้อยลงก็ให้สลับไปปั๊มอีกข้างหนึ่ง สลับไปสลับมาจนน้ำนมจะเริ่มไหลช้ามาก ๆ หรือหยุดไหลไปเลย จึงหยุดการปั๊มนม แล้วบรรจุนมลงภาชนะเก็บนม แช่ตู้เย็นให้เรียบร้อย