เซลล์สมองลูกน้อย พัฒนาการสมองน่ารู้ ตั้งแต่ในท้องถึง 5 ปีแรก

Enfa สรุปให้

• เซลล์สมอง คือ หน่วยพื้นฐานที่สำคัญที่สุดในสมองที่ช่วยให้สมองทำงานได้ตามปกติ มีหน้าที่ในการรับส่งสัญญาณประสาท ทำให้สามารถคิด วางแผน และควบคุมการทำงานต่างๆ ของร่างกายได้
• พัฒนาการสมองเริ่มตั้งแต่ในครรภ์จนถึงวัยผู้ใหญ่ สามารถแบ่งเป็น ช่วง 0-3 ปีแรก ช่วง 3-5 ปี ช่วง 6-12 ปี และวัยรุ่นถึงผู้ใหญ่
• พัฒนาการสมองแต่ละช่วงวัยยจะแตกต่างกันไปตามอายุของเด็ก นับตั้งแต่ทารกในครรภ์ 0-1 ปี 2-5 ปี และ 6 ปีขึ้นไป

ชวนคุณพ่อคุณแม่ทำความเข้าใจเรื่องเซลล์สมองและพัฒนาการสมองของลูกน้อยตั้งแต่อยู่ในครรภ์ พร้อมคำแนะนำการส่งเสริมพัฒนาการทางสมองในแต่ละช่วงวัย เพื่อให้ลูกมี IQ และ EQ ที่ดี พร้อมแนะนำวิธีการดูแลพัฒนาการสมองที่มีประสิทธิภาพ

เซลล์สมองคืออะไร

เซลล์สมอง (Neuron) เปรียบเสมือนจิ๊กซอว์ชิ้นเล็กๆ ที่ประกอบกันเป็นสมองของเรา โดยแต่ละเซลล์ทำหน้าที่รับ-ส่งข้อมูล และประมวลผลทุกอย่างที่เกี่ยวกับการเรียนรู้ ความจำ และพฤติกรรมต่างๆ

เซลล์สมอง คือ หน่วยพื้นฐานที่สำคัญที่สุดในสมองที่ช่วยให้สมองทำงานได้ตามปกติ มีหน้าที่ในการรับส่งสัญญาณประสาท ทำให้เราสามารถคิด วางแผน และควบคุมการทำงานต่างๆ ของร่างกายได้ สมองของมนุษย์มีเซลล์สมองจำนวนมหาศาลที่ทำงานร่วมกันเพื่อควบคุมทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นในร่างกาย ตั้งแต่การรับรู้สิ่งต่างๆ ภายนอก จนถึงการควบคุมการทำงานของอวัยวะต่างๆ ภายใน

เซลล์สมองมีเท่าไหร่

คุณแม่รู้ไหมคะว่า ในสมองของเรามีเซลล์สมองมีกี่ล้านเซลล์ คำตอบคือ มีเซลล์สมองมากถึง 100,000 ล้านเซลล์ค่ะ จำนวนเซลล์สมองนี้จะไม่เพิ่มขึ้นหลังจากที่เกิดมาแล้ว แต่จะมีการเชื่อมโยงและพัฒนาการใหม่ๆ อยู่ตลอดเวลา เซลล์สมองแต่ละตัวมีการสร้างเครือข่ายเชื่อมต่อที่ช่วยให้การทำงานของสมองมีประสิทธิภาพ สมองในช่วงวัยเด็กจะมีการสร้างและเชื่อมต่อเครือข่ายเหล่านี้มากที่สุด

และแต่ละเซลล์สามารถเชื่อมต่อกับเซลล์อื่นๆ ได้นับพันถึงหมื่นจุด ทำให้เกิดเป็นเครือข่ายการทำงานที่ซับซ้อนและมหัศจรรย์

เซลล์สมองแต่ละตัวมีรูปร่างเหมือนต้นไม้จิ๋วๆ ที่มีกิ่งก้านยื่นออกไปเชื่อมต่อกับเซลล์อื่นๆ คล้ายกับการจับมือกันเป็นวงกว้างนั่นเอง ถ้าเทียบให้เห็นภาพง่ายๆ คือ
- มากกว่าจำนวนต้นไม้ในป่าแอมะซอน
- มากกว่าจำนวนปลาในมหาสมุทร
- มากกว่าดวงดาวในกาแล็กซีทางช้างเผือกเสียอีก! และถ้าเรานับเซลล์สมองวันละ 1 ล้านเซลล์ จะใช้เวลานับถึง 273 ปีเลยนะคะ

เซลล์สมองมนุษย์ กับพัฒนาการสมอง

สมองมนุษย์มีการพัฒนาและเจริญเติบโตตั้งแต่ในครรภ์จนถึงวัยผู้ใหญ่ ซึ่งการพัฒนานี้มีผลต่อการเรียนรู้ ความจำ การเคลื่อนไหว และพฤติกรรมต่างๆ ของมนุษย์ เซลล์สมองจะทำงานและพัฒนาได้อย่างมีประสิทธิภาพเมื่อได้รับการกระตุ้นและการฝึกฝนที่เหมาะสม โดยเฉพาะในช่วงแรกของชีวิตที่สมองมีความยืดหยุ่นสูงและสามารถสร้างการเชื่อมโยงได้ง่าย

เซลล์สมองของมนุษย์มีความพิเศษตรงที่ สามารถสร้างการเชื่อมต่อใหม่ๆ ได้ตลอดเวลา มีความยืดหยุ่นสูง สามารถปรับตัวตามการเรียนรู้ และพัฒนาได้ตามประสบการณ์และสิ่งแวดล้อม

รู้มั้ยคะว่า ถ้าเปรียบแล้วเซลล์สมองทำงานเหมือนทีมนักสื่อสารมืออาชีพ พวกเขาสามารถส่งข้อความถึงกันเร็วกว่ารถแข่งฟอร์มูล่าวัน สร้างเครือข่ายใหม่ๆ ได้ตลอดเวลาเหมือนโซเชียลเน็ตเวิร์ค และสามารถจดจำข้อมูลได้มากกว่าคอมพิวเตอร์ซูเปอร์คอมหลายเครื่องรวมกัน

ทุกครั้งที่ลูกเรียนรู้อะไรใหม่ๆ เซลล์สมองจะสร้าง "สะพานเชื่อม" ใหม่ทันที เปรียบเหมือนการสร้างถนนในเมืองให้คนเดินทางได้สะดวกขึ้นค่ะ

สมองพัฒนาถึงอายุเท่าไหร่กันนะ

จริงๆ แล้วนั้น สมองจะพัฒนาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่อยู่ในครรภ์จนถึงวัยผู้ใหญ่เลยค่ะ สามารถแบ่งช่วงอายุได้ดังนี้
- ช่วง 0-3 ปีแรก: พัฒนาการเร็วที่สุด
- ช่วง 3-5 ปี: พัฒนาต่อเนื่องในด้านภาษาและสังคม
- ช่วง 6-12 ปี: พัฒนาด้านการคิดวิเคราะห์
- วัยรุ่นถึงผู้ใหญ่: พัฒนาด้านการตัดสินใจและควบคุมอารมณ์

ซึ่งเหมือนต้นไม้ที่เติบโตไม่มีวันหยุด สมองของลูกก็พัฒนาได้ตลอดชีวิต แต่ช่วงเวลาทองของการพัฒนาสมองคือ ช่วง แรกเกิด - 3 ปี โดยสมองเติบโตเร็วที่สุด เหมือนต้นไม้ที่ได้ปุ๋ยดีๆ เรียนรู้ทุกอย่างเหมือนฟองน้ำที่ดูดซับน้ำ สร้างการเชื่อมต่อใหม่ๆ วันละหลายล้านจุด ช่วง 3-5 ปี เกิดการพัฒนาภาษาและความคิดสร้างสรรค์เริ่มเข้าใจเหตุและผล สนใจสิ่งรอบตัวมากขึ้น ในช่วงวัยนี้เอง สมองจะพัฒนาอย่างรวดเร็ว จะมีการสร้างการเชื่อมโยงเซลล์สมองมากที่สุด และพัฒนาการนี้จะส่งผลต่อการเรียนรู้และพฤติกรรมของเด็กในอนาคต การพัฒนาเซลล์สมองในวัยนี้จะเป็นการตั้งฐานรากที่สำคัญสำหรับการเรียนรู้ในช่วงวัยต่อไป

พัฒนาการสมองแต่ละช่วงวัย 

พัฒนาการสมองในแต่ละช่วงวัยจะแตกต่างกันไปตามอายุของเด็ก ดังนี้ค่ะ

- ทารกในครรภ์ (ตั้งแต่อายุ 0-9 เดือนในครรภ์)
ในช่วงนี้สมองเริ่มพัฒนาและสร้างเซลล์สมองและเชื่อมโยงเซลล์สมองเข้าด้วยกันอย่างรวดเร็ว แม้ทารกจะยังไม่ได้รับสัมผัสกับโลกภายนอก แต่การฟังเสียงภายในท้องและการเคลื่อนไหวต่างๆ จะช่วยกระตุ้นการพัฒนาเซลล์สมองได้

- ทารกหลังคลอด (0-1 ปี)
พัฒนาการสมองในช่วงนี้จะเน้นการสร้างการเชื่อมโยงของเซลล์สมองใหม่ๆ ทารกเริ่มหัดใช้ความคิดและพัฒนาทักษะพื้นฐาน เช่น การฟัง การมองเห็น และการจับ

- วัยเด็ก (2-5 ปี)
ในช่วงวัยนี้สมองของเด็กจะพัฒนาอย่างรวดเร็ว เด็กจะเริ่มพัฒนาความสามารถทางการคิด การพูด และการเคลื่อนไหว การเล่นและการมีป interaction กับคนรอบข้างจะช่วยพัฒนาทักษะสมองได้อย่างมาก

- วัยเรียน (6 ปีขึ้นไป)
สมองจะเริ่มพัฒนาในด้านการเรียนรู้และการคิดวิเคราะห์ เด็กจะเริ่มเรียนรู้การคิดอย่างมีเหตุผลและการจัดการกับสถานการณ์ต่างๆ

การพัฒนาการสมองทารกในครรภ์ เริ่มตั้งแต่สัปดาห์ที่ 3 ของการตั้งครรภ์ค่ะ โดยที่

ไตรมาสที่ 1: เริ่มต้นมหัศจรรย์
สัปดาห์ที่ 3: จุดเริ่มต้นของเซลล์สมอง
สัปดาห์ที่ 6: เริ่มมีการเต้นของหัวใจ
สัปดาห์ที่ 8: สมองเริ่มควบคุมการเคลื่อนไหว

ไตรมาสที่ 2: ช่วงแห่งการรับรู้
- ฟังเสียงคุณแม่ได้
- รู้สึกถึงการเคลื่อนไหว
- เริ่มมีอารมณ์และความรู้สึก

ไตรมาสที่ 3: เตรียมพร้อมสู่โลกกว้าง
- จำเสียงคุณพ่อคุณแม่ได้
- มีการตอบสนองต่อดนตรี
- สมองพัฒนาเต็มที่เพื่อเตรียมคลอด

ช่วงอายุเท่าใดเป็นช่วงที่ทารกต้องใช้เวลาในการพัฒนาเซลล์สมองมากขึ้น

คำตอบคือ ช่วงเวลาทองของการพัฒนาเซลล์สมองของทารก คือ ช่วงอายุ 0-7 ปี เป็นช่วงที่สมองของทารกต้องการการพัฒนาเซลล์สมองมากที่สุด ในช่วงอายุ 2 ขวบ สมองของเด็กจะพัฒนาอย่างก้าวกระโดดเป็นครั้งแรกและจะสิ้นสุดเมื่ออายุประมาณ 7 ขวบ เพราะช่วงเวลานี้เอง เซลล์สมองจะมีการเชื่อมต่อระหว่างเซลล์ประสาทเพิ่มขึ้นเป็นจำนวน 2 เท่าของวัยผู้ใหญ่ ทำให้สมองมีความสามารถในการเรียนรู้และพัฒนาอย่างรวดเร็ว ทั้งการเคลื่อนไหว การสื่อสาร การคิด ตลอดจนการพัฒนาการด้านภาษาและอารมณ์ การพัฒนาสมองลูกน้อยวัยนี้จึงมีความสำคัญมากค่ะ 

MFGM สารอาหารในนมแม่ เพื่อ IQ ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ขวบปีแรก

ในช่วง 1,000 วันแรกของลูก เป็นช่วงเวลาสำคัญมากต่อพัฒนาการทางสมองและสติปัญญา โดย 80% ของสมอง จะเติบโตสูงสุดในช่วง 2 ขวบปีแรก และ 90% จะเติบโตสูงสุดในช่วง 5 ปีแรก ด้วยเหตุนี้ โภชนาการในช่วง 1,000 วันแรกของลูกน้อย จึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก

โภชนาการที่ดีจะช่วยเสริมสร้างพัฒนาการสมองและการเรียนรู้ของลูกน้อย โดยคุณแม่สามารถเสริมสร้างโภชนาการที่ดีได้ด้วยการให้ลูกน้อยได้รับนมแม่ตั้งแต่ 6 เดือนแรก และให้นมแม่อย่างต่อเนื่องควบคู่ไปกับอาหารตามวัยจนอายุ 2 ปี

เพราะในนมแม่มีสารอาหารสำคัญอย่าง MFGM หรือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในนมแม่ ที่ประกอบด้วยโปรตีนและไขมันกว่า 150 ชนิด ไม่ว่าจะเป็น สฟิงโกไมอีลิน ฟอสโฟลิปิด แกลงกลิโอไซต์ ซึ่งเป็นสารอาหารที่มีส่วนช่วยในการเสริมสร้างการทำงานของสมองให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพในระยะยาว เพื่อ IQ ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ปีแรก

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่และลูกน้อย

• เปลหรรษาพัฒนาสมอง
• ลูกหลับดี ยิ่งมี “พัฒนาการสมอง” ต่อเนื่อง
• สมองดี มีจินตนาการ ภาษาและการสื่อสารคล่อง : นิทานสร้างได้
• 4 สารอาหารบำรุงสมองลูก ประโยชน์ของสารอาหารในนมแม่ที่ต้องรู้
• ทำความเข้าใจการนอนของเด็กทารก เพื่อพัฒนาการสมองที่ดี!