สิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรรู้เกี่ยวกับ "ภาวะตัวเหลือง" ของทารกแรกเกิด

ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิด (newborn jaundice) เป็นภาวะที่ ส่วนใหญ่มักพบในทารกที่คลอดก่อนกำหนดและทารกที่กินนมแม่ อาการตัวเหลือง ที่เกิดขึ้นในทารกแรกเกิดนั้น เกิดจากเลือดของทารก มีปริมาณสารสีเหลืองที่เรียกว่า บิลิรูบิน (bilirubin หรือ bil-ih-ROO-bin) มากเกินไป ภาวะ ตัวเหลือง หลังคลอด เป็นอีกหนึ่งภาวะที่พบบ่อยในทารกแรกเกิด พบได้มากถึง 50% ของทารกแรกเกิดเลยทีเดียว วันนี้ เอนฟา จึงมีข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับภาวะตัวเหลืองในทารกมาฝากกัน เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่ได้รู้จักและเข้าใจถึงสาเหตุและอาการของภาวะดังกล่าว ตลอดจนวิธีการดูแลลูกน้อยอย่างเหมาะสม

เด็กตัวเหลือง คืออะไร

เด็กตัวเหลือง เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในเด็กแรกเกิด โดยพบได้ถึง 25-50% สำหรับเด็กที่มีอาการ ตัวเหลือง เกิดจากสารที่มีชื่อว่า บิลิรูบิน (Bilirubin) ซึ่งเป็นสารที่มีสีเหลือง โดยทั่วไปแล้วเด็กแรกเกิดจะมีสารบิลิรูบินนี้ อยู่ในร่างกายในปริมาณที่พอเหมาะ แต่ในเด็กที่มีภาวะตัวเหลืองจะมีสารบิลิรูบินมากกว่าปกติ โดยสารชนิดนี้จะอยู่ทั้งในกระแสเลือดและแทรกตามเนื้อเยื่อต่าง ๆ ทำให้มองเห็นว่าเด็กตัวเหลืองมากกว่าปกติ

ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิดนั้นสามารถเกิดได้จาก 2 สาเหตุ

1. ภาวะตัวเหลืองปกติ สำหรับทารกที่มีภาวะตัวเหลืองแบบปกติจะไม่มีความผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วย และจะหายไปเองภายใน 1-2 สัปดาห์
2. ภาวะตัวเหลืองที่เกิดจากความผิดปกติทางพยาธิสภาพ ซึ่งเกิดได้จากหลายปัจจัย ดังนี้

• ภาวะหมู่เลือดแม่กับลูกเข้ากันไม่ได้ ภาวะนี้จะเกิดขึ้นเมื่อปริมาณบิลิรูบินมากขึ้น ซึ่งเกิดจากการแตกของเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ ทำให้เม็ดเลือดแดงของลูกถูกทำลาย และระดับของบิลิรูบินในเลือดเพิ่มสูงเกินระดับปกติ
• ภาวะเม็ดเลือดแดงขาดเอ็นไซม์ G6PD จึงแตกได้ง่ายกว่าปกติ
• ทารกตัวเหลืองที่มีสาเหตุมาจากการกินนมแม่ พบได้ในทารกที่ได้รับนมแม่ไม่เพียงพอ หรือเกิดจากปัจจัยทางลูก เช่น คลอดก่อนกําหนด น้ำหนักตัวแรกเกิดน้อย สาเหตุนี้จะพบว่าสารบิลิรูบินสูงขึ้น แต่จะค่อย ๆ ลดระดับลงเองเมื่อลูกอายุได้ประมาณ 2 สัปดาห์ หากลูกตัวเหลืองจากนมแม่นี้ ถือว่าไม่ใช่เรื่องที่น่ากังวล เพราะทารกจะมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น จึงทำให้เม็ดเลือดแดงไม่ได้แตกเยอะไปกว่าปกติ อีกทั้งตับก็ยังทำงานเป็นปกติอีกด้วย
• ปัจจัยอื่น ๆ เช่น โรคท่อน้ำดีตีบ ติดเชื้อในกระแสเลือด ตับอักเสบ หรือมีภาวะพร่องไทรอยด์แต่กำเนิด

การรักษาอาการ เด็กตัวเหลือง

อาการตัวเหลืองในทารกส่วนใหญ่แล้วมักจะหายได้เอง เมื่อตับเริ่มโตและทำงานได้อย่างเต็มที่ สำหรับทารกที่มีอาการตัวเหลืองอย่างรุนแรงอาจจะต้องใช้การรักษาเข้าช่วย โดยการรักษาอาการเด็กตัวเหลืองนั้น ต้องรักษาตามสาเหตุเป็นหลัก ร่วมกับการลดระดับบิลิรูบินลง การส่องไฟ เป็นวิธีการรักษาทั่วไปที่มีประสิทธิภาพสูง โดยจะฉายแสงสีฟ้าที่ตัวเด็ก เพื่อกำจัดสารบิลิรูบินออกจากร่างกาย ในกรณีที่มีอาการตัวเหลืองอย่างรุนแรงอาจรักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายเลือด สำหรับทารกตัวเหลืองที่เกิดจากการกินนมแม่ ควรให้กินนมแม่ให้มากที่สุด และให้ถ่ายอุจจาระออกบ่อย ๆ เพื่อช่วยขับสารเหลืองออกทางลำไส้ให้เร็ว โดยอาจทำควบคู่ไปกับการฉายแสงรักษาถ้าระดับบิลิรูบินสูง

การป้องกันอาการตัวเหลืองในเด็กทารก

จริง ๆ แล้วยังไม่มีวิธีการใดที่สามารถป้องกันภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิดได้ แต่การเข้ารับการตรวจสุขภาพ ตรวจเลือด เพื่อหาความผิดปกติทางพันธุกรรมก่อนตั้งครรภ์ทั้งคุณพ่อและคุณแม่นั้น หากมีความผิดปกติใด ๆ เกิดขึ้น แพทย์จะให้คำแนะนำในการตั้งครรภ์อย่างปลอดภัยให้กับคุณแม่ได้ หากคุณแม่มีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพและการดูแลลูกน้อย สามารถรับคำปรึกษาหรือคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญได้เพียงร่วมเป็นส่วนหนึ่งกับเรา คลิก

สำหรับคุณแม่ที่สนใจเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ของลูกน้อย สามารถเข้าร่วม Enfa Smart Club และรับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญได้

Reference:
- ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิด พ่อแม่มือใหม่ควรรู้
- ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิด
- Understanding Newborn Jaundice