เซลล์ไข่ คืออะไร ไข่สุกกับไข่ตกต่างกันอย่างไร มาหาคำตอบกัน

Enfa สรุปให้

• เซลล์ไข่ มีหน้าที่ในการร่วมกับเซลล์อสุจิเพื่อการปฏิสนธิและเป็นจุดเริ่มต้นของการตั้งครรภ์
• กระบวนการสร้างเซลล์ไข่ เกิดขึ้นในรังไข่ ซึ่งส่งผลต่อการเกิดไข่สุกกับไข่ตกในแต่ละรอบเดือน
• กระบวนการสร้างเซลล์ไข่เป็นส่วนหนึ่งของการสร้างพันธุกรรมซึ่งเป็นตัวกำหนด สีผิว สีผม เพศ เป็นต้น

การตั้งครรภ์เป็นความมหัศจรรย์ในชีวิตอย่างหนึ่ง เพราะต้องอาศัยความพร้อมทางร่างกายหลายด้าน และยังต้องทำความเข้าใจกระบวนการซับซ้อนของร่างกายอีกด้วย วันนี้ Enfa จะพาคุณพ่อคุณแม่มาทำความเข้าใจเรื่องการตั้งครรภ์ทั้งเรื่องของเซลล์ไข่ กระบวนการสร้างเซลล์ไข่ ไข่สุกกับไข่ตกคืออะไร มาอ่านพร้อมกันเลยค่ะ

เซลล์ไข่ คืออะไร

เซลล์ไข่ คือเซลล์สืบพันธุ์ของเพศหญิง เป็นเซลล์ขนาดใหญ่ที่สุดชนิดหนึ่งในร่างกาย มีหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศหญิง และรวมตัวกับเซลล์อสุจิเพื่อเกิดการปฏิสนธิเป็นตัวอ่อน

เซลล์ไข่เพศหญิงจะถูกสร้างขึ้นตั้งแต่ยังเป็นตัวอ่อนในครรภ์มารดา โดยมีจำนวนสูงสุดอยู่ที่ 6-7 ล้านฟองเมื่ออายุครรภ์ 20 สัปดาห์ หลังจากนั้นจะมีการฝ่อและลดลงเรื่อย ๆ จนกระทั่งทารกคลอดจะเหลือจำนวนเซลล์ไข่ 1-2 ล้านฟองเท่านั้น และจะไม่มีการสร้างเพิ่มอีก กระทั่งเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์หรือเริ่มมีประจำเดือน จะเหลือเซลล์ไข่เพียง 300,000 ฟองที่สามารถตกไข่ได้ และจะมีเซลล์ไข่เพียง 400-500 ฟองเท่านั้นที่จะถูกคัดเลือกให้ตกไข่ต่อไป  

เซลล์ไข่สร้างจากอวัยวะใด

เซลล์ไข่สร้างจากรังไข่ (Ovary) มีรูปร่างคล้ายเม็ดมะม่วงหิมพานต์ ยาวประมาณ 2-36 เซนติเมตร หนา 1 เซนติเมตร มีน้ำหนักประมาณ 2-3 กรัม และมี 2 อันอยู่บริเวณปีกมดลูกแต่ละข้าง

เซลล์ไข่เป็นเซลล์ที่มีความสำคัญในระบบสืบพันธุ์เพศหญิง ถูกสร้างขึ้นจากกระบวนการพิเศษที่เรียกว่า oogenesis ซึ่งเกิดขึ้นในรังไข่ (ovary) กระบวนการนี้เริ่มต้นตั้งแต่ช่วงตัวอ่อนในมดลูกของแม่ และเกี่ยวข้องกับการพัฒนาของเซลล์สืบพันธุ์จากเซลล์ต้นกำเนิดไปจนถึงเซลล์ไข่ที่สมบูรณ์ พร้อมสำหรับการปฏิสนธิใหม่

กระบวนการสร้างเซลล์ไข่

กระบวนการสร้างเซลล์ไข่ (Oogenesis) คือ กระบวนการสร้างและพัฒนาเซลล์ไข่ในรังไข่ของเพศหญิง ซึ่งมีลำกับขั้นตอนหลายอย่าง โดยเกิดจากเซลล์ต้นกำเนิดที่ผ่านกระบวนการแบ่งเซลล์และเปลี่ยนแปลงในหลายขั้นตอนตั้งแต่ช่วงตัวอ่อนในมดลูกจนถึงวัยเจริญพันธุ์ มีลำดับขั้นตอนคร่าว ๆ ดังนี้

1. ระยะเซลล์ต้นกำเนิด เกิดในช่วงพัฒนาการของตัวอ่อน โดยเซลล์ต้นกำเนิดที่เรียกว่า Primordial Germ Cells (PGCs) จะเคลื่อนที่มายังรังไข่ แล้วพัฒนาเป็น Oogonia ซึ่งเป็นเซลล์เริ่มต้นของเซลล์ไข่
2. การแบ่งตัวและการเติบโต หรือจาก Oogonia ไปเป็น Primary Oocytes โดยเพิ่มจำนวนการแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส (Mitosis) กระบวนการนี้จะสร้างเซลล์ใหม่เพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก แล้วเข้าสู่ระยะหยุดพักจนกว่าผู้หญิงจะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์
3. ระยะวัยเจริญพันธุ์ หรือเมื่อผู้หญิงเริ่มมีประจำเดือน ช่วงนี้จะเกิดการกระตุ้นเซลล์ไข่โดยฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง ทำให้ในแต่ละรอบเดือนเซลล์ไข่บางส่วนถูกเลือกให้พัฒนาต่อและเกิดการตกไข่
4. การตกไข่และการปฏิสนธิ กระบวนการนี้ เซลล์ไข่จะเริ่มแบ่งเซลล์อีกครั้งและเคลื่อนเข้าสู่ท่อนำไข่ เพื่อรอการปฏิสนธิ หากไม่มีการปฏิสนธิภายใน 24 ชั่วโมง เซลล์ไข่ก็จะเสื่อมสลาย ผนังมดลูกจะหลุดลอกออกมาเป็นเลือดประจำเดือน และร่างกายจะเริ่มต้นรอบการสร้างเซลล์ไข่ใหม่อีกครั้งในรอบเดือนถัดไป

ไข่สุกกับไข่ตก

ไข่สุกกับไข่ตกเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นต่อเนื่องกันโดยเกิดในแต่ละรอบเดือน ผู้หญิงทุกคนควรรู้จักร่างกายตนเองและควรรู้ช่วงไข่สุกกับไข่ตก เพื่อการเตรียมพร้อมสำหรับการมีรอบเดือน ที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้งร่างกายและอารมณ์ และเตรียมพร้อมสำหรับตั้งครรภ์ด้วย โดยช่วงไข่สุกกับไข่ตกมีความแตกต่างกัน ดังนี้

“ช่วงไข่สุก” คือ การที่เซลล์ไข่เจริญเต็มที่ และเมื่อถึงระยะเวลาที่เหมาะสมเซลล์จะถูกปล่อยออกจากรังไข่และเข้าสู่ท่อนำไข่หรือเรียกว่าไข่ตก เพื่อรอการปฏิสนธิ

“ช่วงไข่ตก” คือ ช่วงที่มีการตกไข่จากรังไข่ไปยังท่อนำไข่เพื่อรอการปฏิสนธิ ทำให้ร่างกายอยู่ในภาวะเจริญพันธุ์สูงสุดและมีโอกาสการตั้งครรภ์ในรอบเดือนนั้น ๆ โดยแต่ละรอบเดือนจะมีช่วงไข่สุกประมาณ 6 วัน การทราบว่าช่วงไข่สุกของตัวเองคือตอนไหนอาจช่วยให้สามารถวางแผนการตั้งครรภ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น วิธีคำนวณช่วงไข่สุกสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การนับวัน การตรวจมูกที่ปากมดลูก การใช้ที่ตรวจไข่ตก โดยการตรวจจะได้ผลแม่นยำมากที่สุดเมื่อใช้กับผู้หญิงที่มีรอบเดือนสม่ำเสมอ

เราสามารถสังเกตอาการผู้หญิงที่อยู่ในช่วงไข่สุกได้โดย มีเมือกใสในช่องคลอดเพิ่มขึ้น อุณหภูมิร่างกายเปลี่ยนไปเนื่องจากระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) เพิ่มสูงขึ้น รวมถึงอาจมีการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย เช่น เต้านมขยาย ปวดหลัง และมีการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์ร่วมด้วย

เซลล์ไข่ทําหน้าที่อะไร

เซลล์ไข่มีหน้าที่สำคัญในการร่วมกับเซลล์อสุจิเพื่อการปฏิสนธิ กระบวนการนี้นำไปสู่การสร้างเซลล์ตัวอ่อนที่สามารถพัฒนาเป็นทารกในครรภ์ โดยเซลล์ไข่จะออกมาในช่วงที่ผู้หญิงไข่ตก (ประมาณกลางรอบเดือน)

เซลล์ไข่ยังทำหน้าที่นำข้อมูลต่าง ๆ ซึ่งเป็นส่วนประกอบของแม่ไปผสมกับของพ่อ เช่น สีตา ผิวพรรณ ความสูง ทำให้ลูกที่เกิดมามีลักษณะเด่นจากพ่อและแม่ร่วมกัน นอกจากนี้ ในเซลล์ไข่ยังมีอาหารสำรองเพื่อให้ตัวอ่อนใช้ในการเป็นส่วนหนึ่งของตัวกำหนดเพศลูกอีกด้วย

เซลล์อสุจิและเซลล์ไข่มีลักษณะอย่างไร

เซลล์อสุจิและเซลล์มีลักษณะต่างกัน โดยเซลล์อสุจิมีขนาดเล็กและมีหางช่วยในการเคลื่อนที่ไปหาส่วนของเซลล์ไข่ ส่วนเซลล์ไข่มีขนาดใหญ่และมีรูปทรงที่กลม เนื่องจากต้องบรรจุข้อมูลพันธุกรรมจากแม่เพื่อการรวมตัวกับเซลล์อสุจิและปฏิสนธิ

นอกจากนี้ เซลล์ไข่เพศหญิงเกิดจากเซลล์ต้นกำเนิดที่ผ่านกระบวนการแบ่งเซลล์และเปลี่ยนแปลงในหลายขั้นตอนตั้งแต่ช่วงตัวอ่อนในมดลูกจนถึงวัยเจริญพันธุ์ โดยเซลล์ไข่ของเพศหญิงจะถูกสร้างมาแล้วตั้งแต่ทารกยังอยู่ในครรภ์และลดจำนวนลงเรื่อย ๆ ต่างจากอสุจิของเพศชายที่จะเริ่มสร้างเมื่อเพศชายเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์และสร้างใหม่ได้ตลอดชีวิต

เซลล์ไข่หลังการปฏิสนธิ

เซลล์ไข่หลังการปฏิสนธิจะเกิดการแบ่งตัว เคลื่อนไปฝังตัวในมดลูก และพัฒนาเป็นรกและตัวอ่อน จากนั้นจึงเริ่มพัฒนาอวัยวะต่าง ๆ เช่น หัวใจ สมอง และระบบต่าง ๆ ในร่างกาย โดยช่วงนี้คุณแม่จะเริ่มผลิตฮอร์โมนเพื่อสนับสนุนการตั้งครรภ์ เช่น ฮอร์โมน hCG ซึ่งทำให้คุณแม่ตรวจพบการตั้งครรภ์ในช่วงนี้ได้แน่ชัดด้วย

ทั้งนี้ ขณะที่เซลล์มีการแบ่งตัวและพัฒนาเป็นตัวอ่อนนั้น จะมีการถ่ายทอดข้อมูลพันธุกรรมจากทั้งแม่และพ่อคนละครึ่ง โดยโครโมโซมจากพ่อและแม่นี้ยังเป็นตัวกำหนดลักษณะต่าง ๆ ของลูก เช่น สีผม สีตา เพศ ด้วย

อนาคตที่ดีที่สุดของลูกน้อย เริ่มต้นด้วยโภชนาการผ่านคุณแม่

โภชนาการที่ดีของแม่ในช่วงตั้งครรภ์มีผลต่อการพัฒนาเซลล์ไข่และการเจริญเติบโตของทารก ดังนั้นการดูแลสุขภาพและการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ตั้งแต่ก่อนการตั้งครรภ์จะช่วยให้ลูกน้อยเติบโตอย่างแข็งแรง นอกจากนี้ คุณแม่ยังสามารถเสริมโภชนาการด้วยการดื่มนมเอนฟามาม่า 2 แก้วต่อวัน เพื่อให้คุณแม่ได้รับแคลเซียมและโคลีน 100% ของปริมาณที่ Thai RDI แนะนำ