ทารกไม่ถ่ายหลายวันเกิดจากอะไร แบบนี้ผิดปกติไหม

ตรวจสอบข้อมูลโดย ผศ. พญ. ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

Enfa สรุปให้

• ทารกไม่ถ่ายเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก ในกรณีที่เด็กกินนมแม่ ทารกไม่ถ่ายอาจจะเกิดจากสาเหตุที่ร่างกายย่อยนมแม่และสารอาหารในนมแม่ได้เกือบทั้งหมดจนเหลือกากใยอาหารไว้สำหรับการขับถ่ายไม่มาก ส่วนในกรณีที่เด็กกินนมผงสาเหตุเกิดจากในนมวัวมีส่วนประกอบที่เป็นน้ำน้อยกว่านมแม่ รวมถึงสารอาหารบาง เช่น โปรตีนมีโมเลกุลขนาดใหญ่ อาจทำให้ระบบย่อยอาหารย่อยโปรตีนที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ได้ไม่เต็มที่
• ทารกไม่ถ่ายสามารถช่วยบรรเทาอาการเบื้องต้นได้ด้วยการใช้วิธีนวดท้องเพื่อช่วยกระตุ้นลำไส้ให้ขับถ่ายได้ง่าย หรือใช้วิธีการเคลื่อนไหวร่างกายในท่าอื่น ๆ อย่างท่าปั่นจักรยาน ก็สามารถช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบขับถ่ายได้เช่นกัน
• หากลองใช้วิธีต่าง ๆ แล้วไม่ได้ผล ทารกไม่ถ่ายเหมือนเดิม ควรพาลูกน้อยไปพบแทพย์เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แน่ชัดและรักษาต่อไป นอกจากนี้ ไม่ควรซื้อยาสวนทวารหรือยาระบายมาใช้กับเด็กเล็กเอง

เลือกอ่านตามหัวข้อ

     • ทารกไม่ถ่ายเกิดจากอะไร
     • ดูแลทารกไม่ถ่ายยังไง
     • ทารกไม่ถ่ายกี่วันผิดปกติ
     • ทารกไม่ถ่ายสวนทวารได้ไหม
     • ไขข้อข้องใจเรื่องทารกไม่ถ่ายกับ Enfa Smart Club

ทารกไม่ถ่ายเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยอันดับต้น ๆ ที่สร้างความกังวลใจให้กับคุณแม่อยู่บ่อย ๆ ยิ่งโดยเฉพาะเมื่อทารกไม่ถ่ายหลายวัน ก็อาจจะเกิดความสงสัยขึ้นมาว่าอาการแบบนี้ปกติหรือว่าลูกน้อยมีปัญหาสุขภาพหรือเปล่า วันนี้มาไขข้อสงสัยกันค่ะ

ทารกไม่ถ่าย เกิดจากอะไรกันนะ

หากทารกไม่ถ่ายหลายวัน คุณแม่ก็อาจจะเริ่มสงสัยว่าลูกน้อยท้องผูกหรือเปล่า แต่ก่อนที่จะหาทางบรรเทาอาการ เรามาเข้าใจสาเหตุที่ทำให้ทารกไม่ถ่ายกันก่อนค่ะ โดยสาเหตุหลัก ๆ แล้ว สามารถแยกออกตามกลุ่มได้ดังนี้

เด็กกินนมแม่

สำหรับเด็กที่กินนมแม่ ร่างกายจะสามารถย่อยนมแม่ได้หมด และสารอาหารในนมแม่จะถูกดูดซึมไปใช้ได้เกือบหมด เหลือของเสียที่ต้องเร่งกำจัดออกจากร่างกายไม่มาก จึงเหลือกากอาหารไว้สำหรับขับถ่ายไม่มาก เด็กอาจจะไม่ถ่ายหลายวันได้ (ในทางกลับกันทารกที่กินนมแม่ในช่วงแรก มักถ่ายบ่อยได้ถึง 8 - 10 ครั้งต่อวัน) แต่หากถ่ายออกมาแล้วอุจจาระไม่แข็ง ก็ยังถือว่าปกติ ยังไม่เข้าข่ายท้องผูก

เด็กกินนมผง

ในนมวัวมีส่วนประกอบที่เป็นน้ำน้อยกว่านมแม่ มีสารอาหารบางอย่าง เช่น โปรตีนที่มีโมเลกุลใหญ่ อาจทำให้ระบบการขับถ่ายของเด็กทำงานหนักและยากกว่าเด็กกินนมแม่ ประกอบกับระบบย่อยอาหารของเด็กเล็กยังทำงานได้ไม่สมบูรณ์ จึงยังไม่สามารถย่อยโปรตีนนมวัวที่มีโมเลกุลใหญ่ได้ หากไม่ถ่ายหลายวัน หรือถ่ายน้อยกว่า 2 ครั้งต่อสัปดาห์ คุณแม่ต้องสังเกตลักษณะอุจจาระของลูกว่าเป็นก้อนแข็ง เป็นเม็ดเล็ก ๆ หรือลูกต้องออกแรงเบ่งไหม เพราะหากเข้าข่ายนี้แสดงว่าลูกอาจมีอาการท้องผูกและถ่ายไม่ออก

ลูกไม่ถ่าย ลูกถ่ายไม่ออกหลายวันช่วยยังไงดี

หากพบว่าทารกไม่ถ่าย คุณแม่สามารถใช้วิธีบรรเทาอาการเบื้องต้นได้ด้วยวิธีเหล่านี้

สำหรับเด็กที่อายุน้อยกว่า 6 เดือน

     • นวดท้องหรือเคลื่อนไหวร่างกาย: คุณแม่สามารถนวดหน้าท้องลูกน้อยเพื่อช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบลำไส้ ให้ลูกถ่ายออกมาได้เร็วขึ้น หรือเคลื่อนไหวร่างกายของลูกน้อยด้วยท่าง่าย ๆ เช่น ทำท่าปั่นจักรยาน

     • ปรึกษาแพทย์: หากลองใช้หลายวิธีแล้วไม่ได้ผล ลูกน้อยยังไม่ถ่าย ควรพาไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการวินิจฉัยอาการและรักษาต่อไป

สำหรับเด็กที่อายุ 6 เดือนขึ้นไป และสามารถกินอาหารตามวัยสำหรับทารกได้แล้ว

    • เพิ่มอาหารที่มีกากใย: อาหารที่มีกากใยอย่างผักและผลไม้จะช่วยให้ลูกน้อยขับถ่ายได้ง่ายขึ้น เช่น แคร์รอต ผักโขม กล้วย อาโวคาโด รวมไปถึงธัญพืชไม่ขัดสีทุกชนิด

    • ดื่มน้ำให้มากขึ้น: ให้ลูกน้อยดื่มน้ำมากขึ้น เพื่อช่วยกระตุ้นการขับถ่าย

    • เคลื่อนไหวร่างกายให้มากขึ้น: ใช้วิธีการนวดท้องหรือการเคลื่อนไหวร่างกาย เพื่อช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้ให้ทำงานได้ดีขึ้น

สำหรับเด็กเล็กแล้ว โภชนาการที่เหมาะสมสำหรับระบบย่อยอาหาร คือ นมแม่ เนื่องจากนมแม่เป็นสารอาหารที่ย่อยได้ง่าย ระบบย่อยอาหารของเด็กเล็กสามารถดูดซึมได้ดี อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่คุณแม่ไม่สามารถให้นมแม่ได้ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อแนะนำโภชนาการที่เหมาะให้กับลูกน้อย

โดยโภชนาการที่เหมาะสมอาจมีคุณสมบัติเป็นโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน หรือ PHP (Partially Hydrolyzed Protein) โปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน มีโมเลกุขนาดเล็ก ย่อยได้ง่าย และดูดซึมได้ดี ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มคงตัว ไม่แข็ง ขับถ่ายได้ง่าย

นอกจากนี้ ยังควรเลือกโภชนาการที่มีใยอาหารอย่าง โพลีเด็กซ์โตรส (PDX) และกาแลคโตโอลิโกแซคคาไรด์ (GOS) ซึ่งช่วยในการทำงานของแบคทีเรียชนิดดีในลำไส้และปรับลักษณะอุจจาระให้นิ่มขึ้นด้วย

ทารกไม่ถ่ายกี่วันผิดปกติ

หลายครั้งที่คุณแม่สงสัยว่า ทารกไม่ถ่ายกี่วันผิดปกติ นานกี่วันถึงผิดปกติกันนะ? หากพบว่าลูกน้อยไม่ถ่ายเลยเกิน 1 สัปดาห์ อาจหมายความได้ว่ามีความผิดปกติค่ะ นอกจากนี้ ถ้ามีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย อาทิ

    • มีอาการงอแง ร้องไห้ เหมือนไม่สบายตัว
    • แสดงอาการต้องใช้แรงเบ่งระหว่างอุจจาระ
    • อุจจาระมีลักษณะแข็ง หรือมีเลือดปน
    • มีอาการอาเจียน

หากพบอาการข้างต้นร่วมด้วย ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อตรวจหาสาเหตุและทำการรักษาต่อไปค่ะ

ทารกไม่ถ่ายควรสวนทวารช่วยได้ไหม

หากพบว่าทารกไม่ถ่ายติดต่อกัน 3 – 4 วัน ขึ้นไป และลองใช้วิธีบรรเทาอาการเบื้องต้นแล้วไม่เห็นผล คุณแม่ควรพาลูกไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการวินิจฉัยอาการและรักษาต่อไป ไม่ควรซื้อที่สวนทวารหรือยาระบายมาใช้เอง 

การสวนทวารบ่อยๆ จะทำให้เกิดการระคายเคืองเยื่อบุลำไส้ และกล้ามเนื้อหูรูดทวารหนักอาจมีแผลเกิดความเจ็บปวด ซึ่งจะส่งผลให้กล้ามเนื้อหูรูดรอบทวารหนักยิ่งหดเกร็งมากขึ้น ยิ่งทำให้ท้องผูก ลูกไม่ถ่ายหรือถ่ายไม่ออกมากขึ้น และมีผลให้ลูกเบ่งอุจจาระไม่เป็นในที่สุด

หากลูกไม่ถ่ายมากกว่า 5 วัน แพทย์อาจแนะนำให้ใช้การสวนก้น ให้ลูกนอนนอนหงายหรือนอนตะแคง สวนก้นโดยใช้แท่งกลีเซอรีน (Glycerin) เล็ก ๆ สำหรับเหน็บก้นเด็ก จับด้านหนึ่งด้วยกระดาษเพื่อกันลื่น และสอดด้านปลายแหลมเข้าไปบริเวณรูก้นจนสุด ใช้นิ้วมืออุดรูทวารหรือบีบแก้มก้นของลูกไว้ประมาณ 10 นาที เพื่อให้ตัวยาละลายให้หมด 

เมื่อยาออกฤทธิ์ลูกจะเบ่งอุจจาระออกมา จากนั้นให้คุณแม่ช่วยนวดท้องให้ถ่ายจนหมด ถ้าถ่ายออกมาเละ ๆ คล้ายยาสีฟัน แสดงว่าปกติ คุณแม่คลายกังวลได้ ไม่ควรทำบ่อย ๆ เพราะอาจจะสร้างปัญหาตามที่ว่าไว้ข้างต้นได้

เมื่อคุณแม่ได้ทราบถึงสาเหตุที่ลูกถ่ายไม่ออก ลูกถ่ายยาก ทารกท้องผูก วิธีแก้และแนวทางแก้ไขแล้ว สิ่งสำคัญคือการทำให้การขับถ่ายของลูกกลับมาเป็นปกติ เพราะเมื่อลูกขับถ่ายได้ดี จะส่งผลดีต่อพัฒนาการด้านต่างๆ ของเขา รวมทั้งตัวคุณแม่เองก็จะคลายกังวลด้วยค่ะ ขอให้เอาชนะปัญหาลูกไม่ถ่าย ลูกถ่ายยาก และลูกท้องผูกให้ได้นะคะ

ไขข้อข้องใจเรื่องทารกไม่ถ่ายกับ Enfa Smart Club

ลูกไม่ถ่าย 7 วัน 3 ขวบ ปกติไหม

โดยปกติแล้วเด็กเล็กจะมีความถี่ในการถ่ายประมาณ 3 ครั้งต่อสัปดาห์ หากลูกวัย 3 ขวบ ไม่ถ่าย 7 วัน อาจจะหมายความได้ว่าลูกมีอาการท้องผูก ซึ่งสามารถบรรเทาอาการท้องผูกเบื้องต้นได้ด้วยการปรับเปลี่ยนอาหารให้มีกากใยมากขึ้น ออกกำลังกายหรือเคลื่อนไหวร่างกาย รวมทั้งการสร้างนิสัยการขับถ่ายให้เป็นกิจวัตรประจำวันก็สามารถช่วยแก้อาการท้องผูกได้ค่ะ

อย่างไรก็ตาม หากลองปรับเปลี่ยนและลองใช้วิธีต่าง ๆ แล้วไม่ได้ผล ลูกยังไม่ถ่าย หรือไม่ถ่ายเป็นระยะเวลานานเกินสัปดาห์ ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและรักษาต่อไปค่ะ อีกทั้งไม่ควรซื้อยาถ่ายหรือที่สวนก้นเด็กมาใช้เอง เพราะอาจจะทำเกิดภาวะลำไส้ขี้เกียจได้

ทารกแรกเกิดไม่ถ่ายกี่วันผิดปกติ

โดยปกติของเด็กแรกเกิดในช่วง 1 เดือนแรก ควรมีความถี่ในการขับถ่ายอย่างน้อยประมาณ 1 ครั้ง/วัน หากพบว่าทารกแรกเกิดไม่ถ่ายนานกว่านั้น แสดงว่าอาจจะมีอาการท้องผูก ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและรักษาต่อไป

ลูก 2 ขวบ ไม่ถ่าย 3 วัน ปกติไหม

ระยะเวลา 3 วัน ยังเป็นช่วงเวลาที่ถือว่าปกติอยู่ค่ะ เนื่องจากเด็กเล็กจะมีความถี่ในการขับถ่ายประมาณ 3 ครั้ง/สัปดาห์ หากพบว่าลูกไม่ถ่ายน้อยกว่า 3 ครั้ง/สัปดาห์ ร่วมกับอุจจาระมีลักษณะแข็ง หรือไม่ถ่ายเลยในสัปดาห์นั้น เป็นลักษณะของอาการท้องผูก

คุณแม่สามารถบรรเทาอาการท้องผูกเบื้องต้นได้ด้วยการปรับเปลี่ยนอาหารให้มีกากใยมากขึ้น หรือให้ลูกได้เคลื่อนไหวร่างกายมากขึ้น อย่างไรก็ตามหาลองด้วยวิธีเบื้องต้นแล้ว อาการท้องผูกไม่ได้ดีขึ้น ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์