ทารกท้องอืด ไม่สบายท้อง ร้องไห้โยเย แม่จ๋ารับมือยังไงดี

Enfa สรุปให้

• อาการทารกท้องอืด หรือท้องอืดในทารก เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เริ่มจากการที่ระบบทางเดินอาหารของทารกยังพัฒนาได้ไม่เต็มที่ การย่อยอาหารจึงยังทำได้ไม่เต็มระบบนัก หรือทารกอาจมีปัญหาในระบบทางเดินอาหาร ปัญหาในการกินนม หรือทารกแพ้อาหาร ไปจนถึงการที่ทารกร้องไห้บ่อย ก็สามารถก่อให้เกิดอาการท้องอืดขึ้นได้
• หากสังเกตเห็นว่าลูกร้องไห้บ่อย ลูกมีท่าทีหงุดหงิดบ่อย ลูกนอนดิ้น กระสับกระส่าย นอนไม่หลับ หรือลูกหน้าแดงเหยเกเพราะความอึดอัด เหล่านี้ก็เป็นสัญญาณเบื้องต้นที่บอกให้ทราบว่าเจ้าตัวเล็กกำลังมีอาการท้องอืด ไม่สบายท้อง
• หากทารกท้องอืดวิธีแก้นั้นก็ให้คุณพ่อคุณแม่ควรจับลูกเรอบ่อย ๆ การทำให้ทารกเรอจะเป็นการกำจัดเอาอากาศส่วนเกินที่ทารกกลืนเข้าไปออกมา ช่วยบรรเทาอาการท้องอืดให้ดีขึ้นได้

แม่รู้หรือไม่? 70% ของเด็กมีอาการไม่สบายท้อง ส่วนหนึ่งนั้นเป็นเพราะะระบบทางเดินอาหารของทารกนั้นยังไม่แข็งแรงหรือพัฒนาได้เทียบเท่ากับเด็กที่โตกว่า หรือวัยผู้ใหญ่ ด้วยเหตุนี้จึงส่งผลให้ทารกมีปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหารอยู่บ่อย ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อาการท้องอืดที่บ่อยครั้งมักจะทำให้คุณพ่อคุณแม่เกิดความกังวล โดยเฉพาะลูกท้องอืดตอนกลางคืน บทความนี้จาก Enfa จะพาคุณพ่อคุณแม่มาดูว่า สาเหตุอะไรบ้างนะที่ทำให้ทารกท้องอืด แล้วจะรู้ได้ยังไงว่าลูกท้องอืด รวมถึงวิธีรับมือเมื่อเด็กท้องอืดด้วย

ทารกท้องอืด เกิดจากอะไร

ทารกท้องอืด สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ

การทำงานของระบบทางเดินอาหารยังพัฒนาได้ไม่เต็มที่ ระบบทางเดินอาหารของทารกนั้นต้องใช้เวลาในการอุ่นเครื่อง กว่าที่ระบบย่อยอาหารของทารกจะสามารถทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ มากไปกว่านั้น ในระบบทางเดินอาหารของทารกยังไม่มีแบคทีเรียชนิดดีที่เพียงพอจะช่วยในการย่อยอาหาร จึงทำให้เด็กเล็กมักจะมีอาการท้องอืดบ่อยเพราะระบบต่าง ๆ ของทางเดินอาหารยังพัฒนาได้ไม่เต็มที่ เป็นเหตุสำคัญให้ทารกท้องอืดนั่นเอง

ปัญหาในระบบทางเดินอาหาร เช่น ปริมาณแบคทีเรียในลำไส้มากเกิน ภาวะขาดเอนไซม์ย่อยนม โรคลำไส้แปรปรวน สามารถก่อให้เกิดอาการท้องอืดในทารก หรือเด็กเล็กได้

การกินนม หากทารกกินนมแม่แล้วท้องอืด อาจเป็นไปได้เวลาเวลาที่ดูดนมแม่ ทารกใช้ปากดูดเพียงหลวม ๆ ทำให้มีอากาศเล็ดลอดเข้าไปได้มากขึ้น หรือหากทารกกินนมขวด ก็อาจเป็นไปได้ว่าในขวดนมมีฟองอากาศอยู่มาก

ทารกแพ้อาหาร เด็กที่เริ่มกินนมผง หรืออาหารบดนิ่ม อาจเริ่มมีปัญหาแพ้อาหารหรือไวต่ออาหารบางอย่าง ซึ่งอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองในระบบทางเดินอาหาร รวมถึงก่อให้เกิดแก๊สในระบบทางเดินอาหารมากขึ้นด้วย

ร้องไห้บ่อย เวลาที่เจ้าตัวเล็กอ้าปากร้องไห้โยเย ก็เป็นจังหวะที่ทารกได้กลืนเอาอากาศเข้าไปในระบบทางเดินอาหารด้วยเช่นกัน

คุณพ่อคุณแม่สามารถสังเกตอาการท้องอืดในทารกได้ ดังนี้

• ร้องไห้บ่อย ร้องไห้ครั้งละประมาณ 1 ชั่วโมง หรือนานกว่านั้น
• ลูกมีท่าทีหงุดหงิดบ่อย เนื่องจากลูกมีลมในท้องเยอะ จนทำให้หงุดหงิด
• ทารกนอนไม่หลับ กระสับกระส่าย เนื่องจากแก๊สในระบบทางเดินอาหารเยอะ ทำให้เกิดลมมาก อาจทำให้ลูกรู้สึกไม่สบายตัว
• ทารกหน้าแดง อาการหน้าแดงในทารกอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะอาการท้องอืด ทำให้รู้สึกอึดอัด หรือรู้สึกเจ็บปวดที่บริเวณท้องจนสีหน้าแสดงออกมาอย่างชัดเจน หรือร้องไห้

คุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจจะรู้สึกเป็นกังวลขึ้นมาเวลาที่ลูกท้องอืด โดยเฉพาะคุณพ่อคุณแม่มือใหม่อาจจะกังวลและตระหนกว่า ลูกท้องอืดจะทําอย่างไรดี

ซึ่ง วิธีแก้ท้องอืดทารก นั้น ก็สามารถที่จะรับมือได้ง่าย ๆ ดังนี้

• จับลูกเรอ หากทารกมีอาการท้องอืด คุณพ่อคุณแม่ควรจับลูกเรอบ่อย ๆ การทำให้ทารกเรอจะเป็นกำจัดอากาศส่วนเกินที่กลืนเข้าไปออกมา ช่วยบรรเทาอาการท้องอืดให้ดีขึ้นได้ และยังช่วยลดการที่ลูกท้องอืดตอนกลางคืนตอนเข้านอนอีกด้วย
• นวดตัวให้ทารก การนวดที่หน้าท้อง ขา หลัง และทั่วร่างกายของทารกจะช่วยให้เจ้าตัวเล็กรู้สึกสงบและผ่อนคลาย โดยกดไปที่ท้องเบา ๆ ให้เป็นลักษณะวงกลมเพื่อช่วยขจัดเอาอากาศส่วนเกินออก
• ทำท่าจักรยาน คุณพ่อคุณแม่สามารถทำท่าปั่นจักรยานให้ลูกได้ง่าย ๆ โดยวางลูกน้อยลงบนเบาะสำหรับเด็ก แล้วค่อยๆ หมุนที่ขาไปมาในท่วงท่าคล้ายกับว่าขาทั้งสองข้างกำลังปั่นจักรยาน ท่านี้จะช่วยดันอากาศที่ติดอยู่ออกมา หรือถ้าจะไม่ปั่นจักรยาน ก็แค่ค่อย ๆ ดันเข่าของทารกขึ้นไปที่ท้อง และค้างไว้ 10 วินาที จากนั้นปล่อยขาของทารกให้เหยียดตรง ทำซ้ำหลาย ๆ ครั้ง ก็จะช่วยดันอากาศที่ติดอยู่ออกมาได้เช่นกัน เป็นอีกหนึ่งวิธีแก้ทารกท้องอืดได้ง่าย ๆ
• ใช้ขวดนมและจุกนมที่ได้มาตรฐาน ควรใช้ขวดนมขนาดเล็กสำหรับเด็กเพราะกระเพาะอาหารของทารกนั้นเล็กเกินกว่าจะรองรับปริมาณนมจากขวดนมขนาดใหญ่ได้ และควรใช้ขนาดจุกนมที่เหมาะสมเพื่อให้สูตรไหลช้า แต่ไหลสม่ำเสมอ รูจุกนมที่เล็กเกินไปอาจทำให้ลูกน้อยต้องดูดจุกนมแรงขึ้น ซึ่งจะเป็นการดูดอากาศเข้าสู่ร่างกายมากขึ้น แต่รูจุกนมที่ใหญ่เกินไป ก็อาจทำให้ทารกกลืนอากาศมากขึ้น เพราะต้องอ้าปากกว้างมากขึ้น
• เปลี่ยนสูตรนมผงที่ใช้อยู่ ในกรณีที่คุณพ่อคุณแม่เริ่มให้ทารกกินนมผง นมผงบางสูตรอาจทำให้ทารกเกิดอาการท้องอืด ควรเปลี่ยนเป็นสูตรอื่นที่เป็นมิตรกับระบบทางเดินอาหารของทารก หรือสูตรที่มี PHP (Partially Hydrolyzed Protein) ซึ่งเป็นโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน ทำให้มีโมเลกุลขนาดเล็ก ทำให้สามารถย่อยได้ง่าย และดูดซึมได้ดี นมที่มีส่วนผสมของ PHP จึงมีส่วนช่วยลดอาการไม่สบายท้องของเจ้าตัวเล็กได้เป็นอย่างดี

• เปลี่ยนอาหารของแม่ให้นมลูก แม่ให้นมลูกอาจจำเป็นต้องหลีกเลี่ยงการกินอาหารบางประเภทที่เสี่ยงทำให้เกิดแก๊สในกระเพาะอาหารมากขึ้น และหลีกเลี่ยงอาหารบางอย่างที่อาจก่อให้เกิดอาการแพ้ ซึ่งอาจถูกส่งต่อผ่านน้ำนมไปยังทารก และมีผลทำให้ทารกท้องอืดตามมาด้วยได้ อย่างไรก็ตาม การแพ้อาหารในทารกยังถือว่าพบได้น้อย
• ให้นมก่อนที่ลูกจะร้องไห้ ยิ่งลูกร้องไห้โดยที่ยังไม่ได้กินอะไรล่ะก็ เสี่ยงที่ทารกจะกลืนเอาอากาศเข้าสู่ระบบทางเดินอาหารมากขึ้น หากเป็นไปได้ควรให้นมทันทีที่ลูกหิว เพื่อป้องกันไม่ให้ลูกร้องไห้งอแงเพราะหิวนม ยิ่งลูกร้องนานยิ่งเสี่ยงจะกลืนอากาศเข้าไปมากเท่านั้น

โดยทั่วไปแล้วอาการทารกท้องอืดนั้นไม่จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาเฉพาะทาง หรือไม่จำเป็นต้องกินยาใดเป็นพิเศษ อาการดังกล่าวสามารถที่จะดีขึ้นตามลำดับเองได้

อย่างไรก็ตาม แพทย์อาจวินิจฉัยให้ใช้ยาบางชนิดที่สามารถช่วยผ่อนคลายความเจ็บปวดจากอาการท้องอืดของทารกได้ เช่น ยาใช้ภายนอกอย่าง มหาหิงค์

หรือยาใช้ภายในอย่าง Gripe Water ที่มีสรรพคุณช่วยลดอาการท้องอืด หรือปัญหาจากการย่อยอาหารได้ไม่ดี แต่ควรตรวจสอบฉลากของ Gripe Water ให้ดี เพราะบางครั้งอาจมีน้ำตาลหรือแอลกอฮอล์ ซึ่งจะมีผลเสียกับทารกมากกว่าจะช่วยบรรเทาอาการท้องอืด

หรือยาธาตุน้ำขาว ที่มีส่วนช่วยบรรเทาอาการปวดท้องของทารกเนื่องจากอาการท้องอืด แต่ยาธาตุน้ำขาวนั้นควรให้ในเด็กที่มีอายุตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป

ใครที่คิดว่าทารกท้องอืดวิธีแก้ด้วยสนุนไพรนั้นจะช่วยได้ ก็ต้องบอกว่า สมุนไพรต่าง ๆ ไม่ควรนำมาใช้กับทารก โดยเฉพาะสมุนไพรที่เป็นยาใช้ภายในหรือใช้สำหรับกิน ยิ่งต้องระวัง เนื่องจากสมุนไพรส่วนมากนั้นไม่มีผลการวิจัยที่เพียงพอจะรองรับว่ามีความปลอดภัยต่อทารกหรือเด็กเล็ก

การกลืนอากาศเข้าไปมาก ๆ และไม่สามารถระบายออกได้หมด นอกจากจะเป็นสาเหตุที่ทำให้เจ้าตัวเล็กท้องอืดแล้ว ก็ยังทำให้ทารกท้องแข็งเนื่องจากมีอากาศอัดแน่นอยู่ภายในท้องของทารก

1. ลูกท้องอืดไม่ถ่าย ทำไงดี ?

ทารกบางคนอาจมีอาการท้องอืดและอาการท้องผูกร่วมกัน ในกรณีที่ทารกมีปัญหาทารกเบ่งอุจจาระไม่ออก ท้องผูกร่วมด้วย ควรพาไปพบแพทย์ทันที

2. ลูกท้องอืด ลูกมีลมในท้องเยอะ เกิดจากอะไร ?

ลูกท้องอืด สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ

• การทำงานของระบบทางเดินอาหารยังพัฒนาได้ไม่เต็มที่ จึงทำให้เด็กเล็กมักจะมีอาการท้องอืดบ่อยเพราะระบบต่าง ๆ ของทางเดินอาหารยังพัฒนาได้ไม่เต็มที่
• ปัญหาในระบบทางเดินอาหาร เช่น ปริมาณแบคทีเรียในลำไส้มากเกิน ภาวะขาดเอนไซม์ย่อยนม โรคลำไส้แปรปรวน สามารถก่อให้เกิดอาการท้องอืดในทารก หรือเด็กเล็กได้
• การกินนม หากทารกกินนมแม่แล้วท้องอืด อาจเป็นไปได้เวลาเวลาที่ดูดนมแม่ ทารกใช้ปากดูดเพียงหลวม ๆ ทำให้มีอากาศเล็ดลอดเข้าไปได้มากขึ้น หรือหากทารกกินนมขวด ก็อาจเป็นไปได้ว่าในขวดนมมีฟองอากาศอยู่มาก
• ทารกแพ้อาหาร เด็กที่เริ่มกินนมผง หรืออาหารบดนิ่มอาจเริ่มมีปัญหาแพ้อาหารหรือไวต่ออาหารบางอย่าง ซึ่งอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองในระบบทางเดินอาหาร รวมถึงก่อให้เกิดแก๊สในระบบทางเดินอาหารมากขึ้นด้วย
• ร้องไห้บ่อย เวลาที่เจ้าตัวเล็กอ้าปากร้องไห้โยเย ก็เป็นจังหวะที่ทารกได้กลืนเอาอากาศเข้าไปในระบบทางเดินอาหารด้วยเช่นกัน

3. แม่กินเผ็ด ลูกท้องอืด จริงหรือ?

แม่ให้นมลูกที่กินอาหารจำพวกที่ก่อให้เกิดแก๊สในกระเพาะอาหาร อาจสามารถส่งต่อสารอาหารเหล่านั้นไปยังทารกผ่านทางน้ำนมและก่อให้เกิดอาการท้องอืดในทารกได้ หรือทารกอาจแพ้อาหารบางชนิดที่คุณแม่กินเข้าไป และได้รับผ่านทางน้ำนม ทำให้ลูกท้องอืดตามมา

อย่างไรก็ตาม อาหารจำพวกรสเผ็ด โดยมากแล้วมักไม่ส่งผลเสียใด ๆ ต่อทารกที่กินนมแม่

4. แม่กินอะไรลูกจึงมีอาการท้องอืด?

แม่ให้นมลูกที่กินอาหารจำพวกที่ก่อให้เกิดแก๊สในกระเพาะอาหาร อาหารที่มีไฟเบอร์สูง จำพวก กะหล่ำดอก กะหล่ำปลี บร็อคโคลี กระเทียม ถั่วต่าง ๆ ต้นหอม ผักชี เป็นต้น อาจทำให้ทารกที่กินนมแม่มีอาการท้องอืดตามมาด้วยได้

5. กินน้ำขิง ลูกท้องอืด จริงหรือไม่?

ไม่มีผลการวิจัยที่เพียงพอจะรองรับว่าการที่แม่ให้นมลูกกินน้ำขิงจะทำให้ทารกท้องอืดได้

หรือถ้าหากมองกลับกันแล้ว ขิง และ น้ำขิง จริง ๆ แล้วมีสรรพคุณช่วยในการขับลมและแก้ท้องอืดด้วยซ้ำ ดังนั้นการที่คุณแม่กินน้ำขิง จึงไม่น่าจะเป็นสาเหตุที่ทำให้ทารกท้องอืดได้ อาจเกิดจากอาหารประเภทอื่น ๆ ที่กินเข้าไปมากกว่า

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่

• ลูกท้องผูก ลูกถ่ายไม่ออก เช็กวิธีแก้ฉบับแม่มือโปร!
• ลูกอาเจียน ลูกอ้วกบ่อย ทำยังไงดีนะ
• ลูกร้องไห้ เพราะอาการโคลิก
• ลูกถ่ายเหลว ถ่ายบ่อย ถ่ายทันทีหลังกินนม แบบนี้ลูกท้องเสียใช่หรือเปล่า
• 9 เทคนิคลดอาการลูกแหวะนม