สายสะดือพันคอทารก เกิดจากอะไร รกพันคอเด็ก อันตรายหรือเปล่า

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• สายสะดือพันคอ เกิดจากอะไร
• สายสะดือพันคอ คุณแม่จะมีอาการอย่างไร
• รกพันคอเด็ก อันตรายถึงชีวิตลูกจริงไหม
• การพันของสายสะดือ แบบไหนอันตรายกับลูก
• สายสะดือพันคอส่งผลร้ายแรงกับลูกยังไง
• ลูกดิ้นบ่อย แปลว่ารกพันคอลูกอยู่ จริงหรือเปล่า
• สายสะดือพันคอ ทำให้ต้องผ่าคลอดทันทีเลยไหม
• รกพันคอลูก มักจะเกิดขึ้นในไตรมาสไหน
• วิธีแก้สายสะดือพันคอเด็ก คุณแม่ทำอย่างไรได้บ้าง
• อาการแบบไหนควรไปพบแพทย์

สายสะดือพันคอ แค่ฟังชื่อก็รู้สึกว่าน่ากลัวแล้วใช่ไหมคะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับคุณแม่มือใหม่ที่อาจจะเพิ่งเคยได้ยินคำว่า สายสะดือพันคอ ก็อาจจะทำให้รู้สึกกังวล และกลัวว่าอาจจะเป็นอันตรายกับลูกน้อยได้ถ้าหากได้รับการตรวจแล้วพบว่าลูกน้อยมีสายสะดือพันคอ แต่...สายสะดือพันคอทารก อันตรายจริง ๆ หรือเปล่า แล้วอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดสายสะดือพันคอทารก และคุณแม่จะป้องกันไม่ให้สายสะดือพันคอเด็กได้ไหม บทความนี้จาก Enfa มีคำตอบค่ะ

สายสะดือพันคอ เกิดจากอะไร

สายสะดือพันคอ (Nuchal Cord) แม้ชื่อจะฟังดูแล้วน่ากลัว แต่จริง ๆ แล้วเป็นอาการโดยทั่วไปที่สามารถเกิดขึ้นได้บ่อยในขณะตั้งครรภ์ ซึ่งอาการแบบนี้มักไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์แต่อย่างใด เพราะสามารถที่จะคลายออกได้ และไม่ได้มีการรัดแน่นจนทารกหายใจไม่ออก

อาการสายสะดือพันคอทารกนั้นจะไม่ใช่ลักษณะเดียวกับการถูกเชือกรัดพันรอบคอค่ะ ถึงแม้จะมีบางกรณีที่สายสะดือพันคอทารกแน่นจนเกินไปบ้าง แต่ก็เกิดขึ้นได้น้อยมาก ๆ ค่ะ

สายสะดือพันคอ ไม่สามารถทราบได้แน่ชัดว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร แต่แพทย์วินิจฉัยว่าอาจเกิดขึ้นได้จากปัจจัยต่าง ๆ  ดังนี้

• ทารกในครรภ์เคลื่อนไหวมากเกินไป 
• สายสะดือมีความยาวมากกว่าปกติ หรือยาวกว่า 27-32 นิ้ว 
• คุณแม่มีภาวะน้ำคร่ำมากผิดปกติ 

อย่างไรก็ตาม ปัจจัยเหล่านี้ไม่ใช่ความผิดของคุณแม่แต่อย่างใด เพราะเป็นปัจจัยที่เกินควบคุม และสายสะดือพันคอก็ไม่ใช่ภาวะความผิดปกติที่ต้องน่ากังวลแต่อย่างใดค่ะ

สายสะดือพันคอ คุณแม่จะมีอาการอย่างไร

คุณแม่อาจสามารถพบสัญญาณหรืออาการบางอย่างที่อาจเกี่ยวข้องกับอาการสายสะดือพันคอทารกในครรภ์ได้ ดังนี้

• ตรวจพบว่าอัตราการเต้นของหัวใจทารกลดลง
• ทารกไม่ดิ้น หรือดิ้นน้อยลงจนผิดปกติ
• จู่ ๆ ทารกก็เคลื่อนไหวรุนแรงขึ้นมาแบบกะทันหัน แล้วก็ค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นเคลื่อนไหวน้อยลง

หากคุณแม่สังเกตว่าลูกดิ้นน้อยลงภายในครึ่งวันเช้า ไม่ควรรอจนหมดวัน ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเพื่อตรวจวินิจฉัยว่าเกิดภาวะสายสะดือพันคอทารกไหม หรือมีความผิดปกติอื่น ๆ หรือไม่ เพื่อให้ได้รับการดูแลและรักษาอย่างเหมาะสมและทันท่วงที ป้องกันความเสี่ยงที่จะเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์

รกพันคอเด็ก อันตรายถึงชีวิตลูกจริงไหม

เวลาพูดถึง รกพันคอเด็ก ความจริงแล้วก็หมายถึงสายสะดือพันคอเด็กนั่นเองค่ะ เพราะในทางทฤษฎีนั้นด้วยรูปทรงของรก ไม่สามารถที่จะพันรอบคอทารกได้ สิ่งที่จะเกิดขึ้นได้จริง ๆ คือสายสะดือพันคอเด็กค่ะ

อย่างไรก็ตาม อาการสายสะดือพันคอเด็กนั้น โดยทั่วไปแล้วไม่ใช่สัญญาณอันตรายแต่อย่างใดค่ะ เพราะไม่ใช่การรัดแน่นจนทารกหายใจไม่ออก และส่วนมากก็จะคลายตัวออกได้ หรือเมื่อทารกเปลี่ยนท่า มีการเคลื่อนไหวไปมา ก็จะหลุดออกจากองศาการพันรอบคอของสายสะดือได้ค่ะ

แต่ก็มีบางกรณีนะคะที่สายสะดือพันคอเด็กอย่างแน่นหนา รัดจนทารกขาดเลือด สารอาหาร และออกซิเจน และทำให้อัตราการเต้นของหัวใจลดลงได้ แต่กรณีแบบนี้เกิดขึ้นได้ยากมาก ๆ หรือแทบไม่เกิดขึ้นเลย

สิ่งที่น่ากังวลจริง ๆ จึงไม่ใช่สายสะดือพันคอทารก แต่เป็นกรณีที่สายสะดือถูกกดทับ หรือมีอาการสายสะดือหย่อน นั่นต่างหากที่จะขัดขวางการลำเลียงเลือด น้ำ อาหาร และออกซิเจนไปยังทารก แต่กรณีเช่นนี้ก็เกิดขึ้นได้น้อยมากเช่นกันค่ะ

การพันของสายสะดือ แบบไหนอันตรายกับลูก

การพันของสายสะดือ สามารถพบได้ 2 แบบ ได้แก่

แบบปลดล็อก

สายสะดือพันแบบปลดล็อก คือ สายสะดืออยู่ในองศาที่พันรอบคอทารกในครรภ์แบบ 360 องศา แต่ไม่ใช่การผูกรัดแน่นแต่อย่างใด เป็นเพียงการพันรอบคอทารกแบบที่สามารถคลายตัวเองออกได้ หรือเมื่อทารกเปลี่ยนท่า เคลื่อนไหวตัว เปลี่ยนอริยาบถ ก็สามารถหลุดหรือคลายตัวเองออกมาจากสายสะดือได้

แบบล็อก

สายสะดือพันแบบล็อก คือ กรณีที่สายสะดือพันคอทารกแน่นเกินไปจนไม่สามารถคลายตัวหลุดออกได้ง่าย ๆ หากรัดแน่นมาก ๆ จะทำให้การลำเลียงเลือด สารอาหาร และออกซิเจนไปยังทารกถูกขัดขวาง อาจทำให้อัตราการเต้นหัวใจของทารกลดลงจนน่าเป็นกังวลได้ อย่างไรก็ตาม สายสะดือพันคอแบบล็อกนั้นเกิดขึ้นได้ยากมากค่ะ

สายสะดือพันคอส่งผลร้ายแรงกับลูกยังไง

โดยทั่วไปแล้วสายสะดือพันคอทารกไม่ถือว่าเป็นความผิดปกติที่น่ากังวล และไม่ส่งผลเสียที่รุนแรงต่อทารกในครรภ์แต่อย่างใดค่ะ

อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่สายสะดือพันคอแน่นกว่าปกติ และทารกเคลื่อนตัวออกมาได้ยาก ก็อาจจะส่งผลเสียต่อทารกได้ ดังนี้

• หัวใจทารกในครรภ์เต้นผิดปกติ เนื่องจากการลำเลียงสารอาหาร เลือด และออกซิเจนลดลง เพราะสายสะดือพันรัดรอบคอที่แน่นเกินไป
• ภาวะมีขี้เทาในน้ำคร่ำ เนื่องจากความผิดปกติของรกและสายสะดือ ซึ่งอาจมาจากการรัดแน่นที่คอทารก หรืออาจเกิดจากปัจจัยอื่น ๆ ที่ทำให้รกและสายสะดือทำงานผิดปกติ
• ภาวะเลือดเป็นกรด หรือ DKA Diabetic Ketoacidosis โดยมากมักจะพบในคุณแม่ที่เป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ แต่ก็อาจมีสาเหตุมาจากความผิดปกติของสายสะดือได้
• ทารกเติบโตช้าในครรภ์ เพราะทารกจะได้รับสารอาหาร น้ำ เลือด ออกซิเจนผ่านทางสายสะดือ หากสายสะดือมีการรัดแน่นบ่อย ๆ ก็จะทำให้การลำเลียงสิ่งเหล่านี้ถูกขัดขวาง มีผลต่อการเจริญเติบโตได้ 
• สมองทารกทำงานผิดปกติ หากสายสะดือรัดคอแน่นบ่อย ๆ ก็จะทำให้เลือดและออกซิเจนไปเลี้ยงสมองทารกได้ไม่ต่อเนื่องและไม่เพียงพอ 

อย่างไรก็ตาม สายสะดือพันคอทารกเป็นปัจจัยที่อยู่นอกเหนือการควบคุมและไม่สามารถป้องกันได้ คุณแม่จึงไม่จำเป็นต้องกังวลจนเกิดความเครียดนะคะ เพราะโดยทั่วไปแล้ว ภาวะนี้มักไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์ แต่หากคุณแม่เครียดและวิตกกังวลมากเกินไป นั่นต่างหากที่มีโอกาสส่งผลเสียต่อสุขภาพของทารกได้มากกว่าภาวะสายสะดือพันคอเสียอีก

ลูกดิ้นบ่อย แปลว่ารกพันคอลูกอยู่ จริงหรือเปล่า

โดยทั่วไปแล้ว สัญญาณที่อาจเป็นไปได้ว่าสายสะดือพันคอทารกคือทารกดิ้นน้อยลง และอัตราการเต้นหัวใจของทารกลดต่ำลง แต่ก็อาจเป็นไปได้ว่าลูกอาจจะดิ้นบ่อย แต่จะเป็นการดิ้นบ่อยในลักษณะที่อยู่ดี ๆ ก็ดิ้นแรงดิ้นบ่อยขึ้นมาจนผิดปกติ และค่อย ๆ ดิ้นน้อยลงจนผิดสังเกตค่ะ

สายสะดือพันคอ ทำให้ต้องผ่าคลอดทันทีเลยไหม

ส่วนใหญ่แล้วสายสะดือพันคอทารกจะไม่ส่งผลกระทบที่ทำให้ต้องทำการผ่าคลอดแต่อย่างใดค่ะ คุณแม่ยังสามารถคลอดลูกได้ตามกำหนดโดยปกติ 

ยกเว้นว่ามีสายสะดือพันคอทารกแบบรัดแน่นมาก และอัตราการเต้นหัวใจของทารกลดต่ำลงจนใกล้จะเข้าขั้นวิกฤต แพทย์ก็อาจจะวินิจฉัยให้ทำการเร่งคลอดหรือผ่าคลอดฉุกเฉินทันที แต่...ก็เป็นไปได้ยากมาก ๆ ค่ะ

รกพันคอลูก มักจะเกิดขึ้นในไตรมาสไหน

รกพันคอลูก หรือที่จริงก็คือสายสะดือพันคอลูกนั้น มักจะเกิดขึ้นในไตรมาส 3 ค่ะ โดยอาจจะเริ่มพบได้ตั้งแต่้อายุครรภ์สัปดาห์ที่ 32 ขึ้นไป หรืออาจจมาเริ่มพบเมื่อมีอายุครรภ์ประมาณ 35-38 สัปดาห์ก็ได้เช่นกันค่ะ

วิธีแก้สายสะดือพันคอเด็ก คุณแม่ทำอย่างไรได้บ้าง

จริง ๆ แล้วไม่มีวิธีแก้สายสะดือพันคอเด็กค่ะ เนื่องจากเราไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของทารกในครรภ์และการเคลื่อนตัวของสายสะดือได้ และเราไม่สามารถที่จะคลายสายสะดือได้ 

อย่างไรก็ตาม สายสะดือพันคอเด็กนั้นไม่ใช่ภาวะความผิดปกติที่อันตรายรุนแรง หรือหากเกิดเหตุที่อาจเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์จริง ๆ แพทย์ก็จะมีการวินิจฉัยรับมือที่เหมาะสมเพื่อความปลอดภัยของแม่และเด็กเองค่ะ 

ดังนั้น วิธีที่ดีที่สุดในการรับมือกับสายสะดือพันคอทารกก็คือ การหมั่นนับลูกดิ้นค่ะ หากพบว่าลูกเริ่มดิ้นน้อยลง ดิ้นผิดปกติ หรือลูกยังไม่ดิ้นเลย ให้รีบไปพบแพทย์ทันทีเพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัย

อาการแบบไหนควรไปพบแพทย์

ในช่วงไตรมาสที่สาม แม้ว่าทารกจะดิ้นน้อยลง แต่ก็ยังคงมีการเคลื่อนไหวอยู่เสมอ ดังนั้น หากคุณแม่สังเกตว่าลูกไม่ดิ้น หรือมีลักษณะการดิ้นที่ผิดปกติไปจากเดิม เช่น ดิ้นแรงขึ้นมากผิดปกติแล้วเงียบไป หรือดิ้นเบาลงเรื่อย ๆ จนไม่ดิ้นอีกเลย ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเพื่อตรวจเช็กและรับการดูแลอย่างเหมาะสมค่ะ 

สายสะดือพันคอทารก แม้จะไม่ใช่สัญญาณความผิดปกติที่อันตรายต่อทารกในครรภ์ แต่การหมั่นสังเกตความผิดปกติของร่างกายของคุณแม่และทารกในครรภ์อยู่เสมอ จะช่วยให้คุณแม่สามารถรับมือได้อย่างทันท่วงที และแพทย์สามารถทำการวินิจฉัยการรักษาได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที เพื่อให้ทั้งแม่และลูกน้อยสามารถคลอดลูกได้อย่างปลอดภัย